Cuộc bầu cử Tổng thống có làm ảnh hưởng đến cơ hội vô địch World Cup của Brazil?

Brazil - phiên bản đội tuyển bóng đá sẽ đến World Cup 2022 tại Qatar với tư cách là một trong những ứng cử viên nặng ký nhất. Không những đang đứng đầu bảng xếp hạng FIFA, Selecao mới chỉ thua hai trận đấu chính thức trong 6 năm qua. Đội hình Brazil là sự pha trộn giữa các cựu binh và tài năng trẻ. Họ được dẫn dắt bởi HLV Tite, một anh hùng dân tộc và siêu sao Neymar, người không sớm thì muộn sẽ phá kỷ lục ghi bàn nhiều nhất cho đội tuyển của Pele.

Tuy nhiên, Brazil - phiên bản quốc gia vừa hoàn tất cuộc bầu cử đầy kịch tính, chứng kiến cựu Tổng thống phe cánh tả Luiz Inacio Lula da Silva, thường được gọi là Lula đánh bại Jair Bolsonaro, vị Tổng thống đương nhiệm với chỉ 1,66% số phiếu nhiều hơn. Ngay cả theo các tiêu chuẩn phân cực của chính trị Brazil, đây vẫn là một cuộc cạnh tranh vô cùng khốc liệt, khiến đất nước bị chia rẽ hoàn toàn. 

Thật khó để khiến hai sự kiện trọng đại này không liên quan đến nhau. Trước đó, Neymar đã thể hiện sự ủng hộ của mình đối với Bolsonaro bằng cách xuất hiện trong một livestream trên kênh YouTube của Tổng thống, đồng thời đăng các video cổ vũ trên trang cá nhân có hơn 180 triệu người theo dõi (chỉ tính riêng trên Instagram). 

Mặc dù Neymar không phải là thành viên duy nhất của Selecao ủng hộ Bolsonaro, rất ít người làm điều đó một cách công khai, cũng như chẳng ai có thể sánh được với tầm ảnh hưởng và sự nổi tiếng của cầu thủ thuộc biên chế PSG. Điều này thậm chí còn khiến đối thủ của Bolsonaro, Lula cho rằng vị Tổng thống đương nhiệm đã đạt thỏa thuận với cha con nhà Neymar để bỏ qua các khoản nợ thuế thu nhập của anh, đổi lại là sự ủng hộ của cầu thủ này.  

Chúng ta đang nói về điều hiếm khi xảy ra: Một trong hai ứng cử viên Tổng thống đang cáo buộc ngôi sao lớn nhất của đất nước đạt thỏa thuận chính trị với đối thủ của mình trước thềm World Cup. Nhưng mọi chuyện không dừng lại ở đó.

Dù không nhắc tên Neymar, Tite đã lên tiếng than thở về việc “chính trị hóa” đội tuyển quốc gia. Cụ thể, trong số những người ủng hộ Bolsonaro, nhiều người xuất hiện tại các cuộc biểu tình trong màu áo xanh lá cây và vàng, màu áo nổi tiếng để cổ vũ đội tuyển. Tite cũng chia sẻ rằng mình sẽ không gặp Bolsonaro cả trước và sau World Cup, ngay cả khi Brazil chiến thắng trở về từ Qatar.

Nếu đội bóng của Tite trở thành nhà vô địch thế giới nhưng không đến thủ đô Brasilia để gặp Tổng thống, ông sẽ phá vỡ truyền thống có từ năm 1958, khi họ giành chức vô địch World Cup đầu tiên. Nó tương đương với việc một đội chiến thắng Super Bowl từ chối lời mời đến Nhà Trắng, nhưng cần nhớ rằng đó chỉ là một trong số 32 đội tại giải bóng bầu dục Mỹ. Trong khi đó, Selecao là niềm hy vọng của 214 triệu người Brazil. Hơn nữa, Bolsonaro vẫn sẽ là Tổng thống ngay cả khi thất bại trong cuộc bầu cử, vì nhiệm kỳ của ông chưa kết thúc cho đến ngày 31/12, hai tuần sau trận chung kết World Cup.

Tite và Bolsonaro từng có những xung đột trong quá khứ. Năm 2019, khi Brazil vô địch Copa America và Bolsonaro trao huy chương cho các cầu thủ và nhân viên, Tite chỉ dành cho vị Tổng thống một cái bắt tay ngắn ngủi trước khi nhanh chóng rời đi. Hai năm sau, ông chỉ trích Bolsonaro vì khăng khăng yêu cầu Brazil tổ chức giải đấu này một lần nữa, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 hoành hành. Tuy nhiên, Tite khẳng định đó đơn thuần là vấn đề nguyên tắc. Ông khẳng định rằng mình cũng sẽ không ăn mừng chiến thắng World Cup với Lula.

Chúng ta đã quen với việc các VĐV có những quan điểm tranh cãi về các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, việc thể hiện quan điểm chính trị hoàn toàn một phía như Neymar dành cho Bolsonaro vẫn là điều hiếm hoi, ít nhất là trong số những VĐV vẫn còn đang thi đấu. Bởi nếu bạn đại diện cho một đội hoặc một khu vực (hay thậm chí là cả một quốc gia), bạn không được phép bỏ rơi một phần của thành phố/khu vực/quốc gia.

Dù thế nào đi nữa, Brazil sẽ bước vào ngày hội thể thao lớn nhất với những vết sẹo của một cuộc chạy đua tổng thống đầy cam go. Với quan điểm mà Tite và Neymar đưa ra, công chúng đang có một nỗi sợ hãi chính đáng, đó là điều đó sẽ ảnh hưởng không những tới thành công của Selecao tại giải đấu này, mà còn tới hình ảnh mà đội tuyển đã dựng xây bấy lâu nay: Một ngọn hải đăng của sự đoàn kết và lòng yêu nước.

Điều trớ trêu là trong hơn 6 năm cầm quyền của mình, Tite đã làm rất tốt trong việc kiềm tỏa những cái tôi trong phòng thay đồ, đồng thời biến Selecao trở thành một tập thể chơi với tinh thần của một đội bóng, chứ không chỉ đơn thuần là tập hợp những cầu thủ xuất sắc nhất đất nước. Sẽ dễ dàng hơn để duy trì sự thống nhất khi bạn thành công, tất nhiên. Mặc dù vậy, ngay cả trong những thất bại hiếm hoi của Brazil - Selecao đã bị loại khỏi World Cup 2018 ở vòng tứ kết và thua trong trận chung kết Copa America 2021 - họ vẫn cố gắng tránh khỏi sự chia rẽ thường kéo theo sự thất vọng của cả dân tộc.

Câu hỏi đặt ra là liệu chính trị bằng cách nào đó có phá vỡ sự cân bằng khiến Brazil dưới thời Tite trở thành một cường quốc như vậy? Liệu Neymar và Tite, những người có quan điểm khác nhau về Bolsonaro sẽ làm hỏng kì World Cup có thể là cuối cùng của cả hai người?

214 triệu người Brazil đang hy vọng điều đó sẽ không xảy ra. Suy cho cùng, chính trị không được phép xâm phạm và làm chệch hướng nhiệm vụ giành chức vô địch World Cup của bất cứ quốc gia nào, chứ không chỉ Brazil.

Lược dịch bài viết “Brazil are divided in politics, but united in football. Will unity hold up at the World Cup?” của Gabriele Marcotti (ESPN)