Coverciano: Đại học Oxford của bóng đá Italy

Tại vòng chung kết Euro 2020, bộ trang phục của HLV Roberto Mancini và các thành viên ban huấn luyện thực sự được đánh giá cao vì thiết kế trang nhã và tinh tế. Chúng do nhà thiết kế nổi tiếng Giorgio Armani chịu trách nhiệm thực hiện, lấy cảm hứng từ trang phục của HLV Enzo Bearzot và các cộng sự tại World Cup 1982, giải đấu mà Italy lên ngôi.

 

Tại bảo tàng bóng đá ở trung tâm kỹ thuật Coverciano có một bức tường trưng bày bộ trang phục của các thành viên tại Espana 82, và bên cạnh những chiếc áo màu thiên thanh của Marco Tardelli và Bruno Conti là một chiếc áo vest màu trắng xám, bên dưới là một chiếc quần âu màu đen. Đây chính là trang phục của Bearzot tại giải đấu năm đó.

 

“Và có lẽ điều đó cũng thể hiện tư duy của đất nước này về bóng đá. Ở đây, HLV cũng quan trọng như các cầu thủ, thậm chí là hơn một chút”, cây bút Nicky Bandini viết trên Bleacher Report sau một chuyến đi tới Coverciano. Và đây cũng chính là nơi chắp cánh cho những HLV xuất sắc, thậm chí là vĩ đại nhất từ quá khứ cho tới hiện tại, những bộ não chiến thuật mẫn tiệp và sâu sắc, là “Oxford của thế giới bóng đá” như cách gọi của cây bút Michael Cox. 

 

Thời điểm hiện tại, những Antonio Conte, Massimiliano Allegri, Roberto Mancini, Carlo Ancelotti vẫn đang là những chiến thuật gia hàng đầu thế giới, trong khi những Maurizio Sarri, Claudio Ranieri, Gian Piero Gasperini, Stefano Pioli hay Luciano Spalletti đều để lại dấu ấn những năm qua. Dòng chảy HLV giỏi chưa bao giờ dừng lại ở Italy và Coverciano chính là cái nôi.

 

Trung tâm kỹ thuật Coverciano được gọi là “Ngôi nhà của các đội tuyển quốc gia” ở Italy từ lứa U15 trở lên bao gồm cả đội tuyển nam lẫn nữ, là nơi đặt trụ sở Liên đoàn bóng đá Italy cũng như trường đào tạo, cấp chứng chỉ HLV (Scuola Allenatori). Trung tâm tọa lạc tại Coverciano, thuộc thành phố Florence, vùng Tuscany.

 

Mọi HLV chuyên nghiệp Italy đều phải học ở đây bởi nó là nơi duy nhất ở đất nước này cấp bằng UEFA A và UEFA Pro (hay còn gọi là Il Master), khóa học kéo dài suốt một mùa giải bao gồm cả lý thuyết và thực hành. Để làm HLV trưởng ở Serie A, các HLV bắt buộc phải có những bằng cấp này.

 

Coverciano được thành lập vào năm 1957 bởi Luigi Ridolfi và Dante Berreti. Trước khi sáng lập Coverciano, Ridolfi đã thành lập CLB Fiorentina vào năm 1926. Ông là chủ tịch Liên đoàn điền kinh Italy từ 1926 đến 1942, sau đó là chủ tịch Liên đoàn bóng đá Italy. Đến giữa thập niên 50, ông trở lại vị trí chủ tịch Liên đoàn điền kinh Italy trong khi đảm nhiệm cương vị phó chủ tịch Liên đoàn bóng đá của đất nước.

 

Mục tiêu của Ridolfi và Berreti tạo ra một nơi để tập hợp các HLV từ những khu vực khác nhau, có nền tảng xuất thân và niềm tin khác nhau để cùng chia sẻ những ý tưởng. Và chính việc có quãng thời gian dài làm điền kinh khiến Ridolfi hiểu rằng bóng đá có thể tiếp thu những điểm mạnh, tinh hoa từ các môn thể thao khác, trong đó có cả các cầu thủ lẫn HLV. Vào cuối thập niên 60, cố giáo sư Nicola Comucci đã giảng dạy những khóa đầu tiên ở Coverciano về cách các cầu thủ bóng đá chuẩn bị thể lực để thi đấu ở đẳng cấp cao nhất. 

 

Tiến sĩ Fino Fini, người quản lý bảo tàng bóng đá ở Coverciano, chia sẻ trên Bleacher Report: “Khi mời các vận động viên điền kinh tới đây, Comucci sẽ xem động tác, cách chạy và dáng chạy của anh ta. Ông ấy sẽ ghi chú lại những điều đó, kể cả cách anh ta ngẩng đầu ra sao.

 

Từ một môn thể thao khác, bạn có thể học hỏi những cách khác nhau để ngã xuống mà giảm bớt tổn thương. Sau một pha va chạm, bạn có thể lăn, ngã xuống đất nhưng vẫn bật dậy được. Bạn ngã, nhưng là một cú ngã tốt”.

 

Để được cấp chứng chỉ cao nhất ở Coverciano đòi hỏi những yêu cầu rất khắt khe bởi mỗi năm sẽ chỉ có 20 suất. Trước hết, yêu cầu đầu vào là bạn phải là công dân Italy hoặc cư trú ở Italy trong 2 năm, đã có bằng huấn luyện cấp độ hai và sau đó hoàn thành bài đánh giá dựa trên các tiêu chí như sự nghiệp thi đấu (tối đa 35 điểm), sự nghiệp huấn luyện (tối đa 40 điểm), sự nghiệp học vấn (tối đa 5 điểm) và 20 điểm còn lại nằm ở phần thi vấn đáp.

 

Tại đây, các học viên sẽ phải trải qua các học phần về Kỹ thuật bóng đá, Phương pháp huấn luyện, Y tế, Giao tiếp, Tâm lý học, Dữ liệu cũng như rất nhiều giờ nghiên cứu, hội thảo và thực chiến. Trước khi tốt nghiệp, các học viên phải làm luận văn để trình bày một đề tài nào đó của mình. Nếu có dịp đến thư viện ở Coverciano, bạn sẽ có thể tìm được luận văn của những chiến lược gia Italy hàng đầu. Ví dụ như Antonio Conte là về sơ đồ 4-3-1-2 và việc sử dụng video; HLV Spalletti viết về hệ thống 3-5-2. Hay HLV Roberto Mancini viết luận văn mang tên “Il Trequartista” để nói về vai trò của tiền vệ tấn công trong bóng đá.

 

HLV Marcello Lippi chia sẻ về ngôi trường bóng đá này trong cuốn “The Italian Job” của Gianluca Vialli như sau: “Tôi bắt đầu hiểu tại sao, với tư cách cầu thủ, bạn lại được yêu cầu làm những điều nhất định. Tôi được mở mang tầm mắt vì ở đó khuyến khích tôi đặt câu hỏi và đánh giá mọi thứ, kể cả những điều chúng tôi coi là đương nhiên trong bóng đá.

 

Đây là điều tôi thấy thực sự quan trọng trong bóng đá: trao đổi ý tưởng giữa tôi và các đồng nghiệp. Càng nghĩ nhiều về nó, điều tôi trân quý không chỉ là khóa học mà còn là bầu không khí ở đó, một môi trường đầy thử thách, kích thích tư duy… Coverciano không cho bạn sự thật, nó cho bạn cơ hội”.

 

Một trong những điều nữa mà các học viên được dạy ở Coverciano chính là sự linh hoạt. Hãy nhìn sang một nền bóng đá nặng tính tư tưởng khác của bóng đá châu Âu là Hà Lan, ở đây sơ đồ 4-3-3 đã trở thành nền tảng chủ đạo của nền bóng đá. 

 

Trước thềm World Cup 2014 và Euro 2020 vừa qua, đội tuyển Hà Lan đã vấp phải những chỉ trích ở trong nước vì họ vận hành lối chơi quanh những sơ đồ 3 trung vệ. Năm 2001, khi HLV Louis van Gaal trò chuyện với huyền thoại Rinus Michels, ông đề cập đến việc sử dụng sơ đồ 3-5-2. Lúc đó, Michels hỏi lại là liệu người Hà Lan có chấp nhận nó hay không.

 

Nói thế để thấy người Hà Lan ám ảnh với 4-3-3. Nhưng ở Italy không có một hệ thống cố định nào cả. Ở Coverciano, sự đa dạng là điều các học viên được dạy. Ông Gianni Leali, giám đốc Coverciano trong thập niên 90, chia sẻ: “Chúng tôi không dạy học viên một hệ thống. Chúng tôi dạy họ tất cả và cho họ thấy cả những ưu lẫn nhược điểm của từng hệ thống. Sự đa dạng đó là điều khiến Serie A trở nên thú vị”.

 

Trong khi đó, ông Renzo Ulivieri, giám đốc của Coverciano từ 2010 đến nay, cho biết: “Chúng tôi không muốn tạo ra những HLV đặc trưng, sẽ không có HLV mang phong cách Italy. Đây không phải công xưởng. Sẽ không có những thứ như là ‘bóng đá của tôi’. Chỉ có một thứ bóng đá duy nhất là bạn phải chơi với 20 cầu thủ mà bạn có”.

 

Sự đa dạng và linh hoạt là tư tưởng cốt lõi được tiếp nối ở Coverciano. “Khi một HLV đến đây và nói ‘triết lý của tôi là thế này…’, điều đầu tiên tôi phải làm với họ là nhấn nút cài đặt lại, vì bạn chỉ có thể thực hiện kế hoạch của mình với những cầu thủ mà mình có trong tay. Một vài HLV may mắn có thể chọn cầu thủ theo ý muốn, nhưng ở những CLB bình thường bạn phải làm việc với những cầu thủ mà mình có”, Ulivieri chia sẻ với New York Times.

 

Để đảm bảo các học viên giữ được sự linh hoạt, ít bị ảnh hưởng bởi người khác nhất có thể, một quy định mà Ulivieri đặt ra ở trường là không đưa bất cứ tài liệu tham khảo nào cho họ. Nhờ sự linh hoạt, các HLV Italy hàng đầu vẫn luôn được xem là những bộ não chiến thuật đa dạng, nhạy bén và Serie A là một giải đấu được mệnh danh là giàu tính chiến thuật nhất trong các giải VĐQG hàng đầu châu Âu. 

 

Và với Ulivieri, nó còn có một mục đích khác: “Nếu tôi viết một cuốn sách, nó có thể mất 2 năm. Vào thời điểm tôi đưa sách cho họ thì thời gian đã trôi được 2 năm rồi, lúc đó thì lỗi thời mất rồi.

 

Bạn cần đổi mới những nguyên tắc cốt lõi nhất định trong bóng đá, những nguyên tắc rất cũ và vẫn luôn tồn tại. Nhưng sau đó bạn cần bắt đầu lại từ con số 0 vì nếu tôi dạy thứ bóng đá mà các HLV của tôi đã dạy tôi thì nó lỗi thời 50 năm rồi. Điều tôi thực sự cần dạy những con người này là bóng đá sẽ như thế nào trong 10 năm nữa. Tôi cần dự báo tương lai”.

 

Đó là một ví dụ cho tư duy uyển chuyển, linh hoạt của người Italy. Trong cuốn sách “Zonal Marking”, tác phẩm điểm lại những đặc trưng chiến thuật bóng đá châu Âu từ thập niên 90 tới nay, tác giả Michael Cox cũng dành hẳn một chương viết về bóng đá Italy với tiêu đề “Flexibiliy” (Sự linh hoạt).

 

Thành tích của một nền bóng đá sẽ có từng chu kỳ, song Italy vẫn luôn giữ được thương hiệu của họ về sự hiện diện của những chiến thuật gia lão luyện, tài ba nhất. Và tất cả bọn họ đều bước ra từ cánh cổng của Coverciano.