Câu chuyện đằng sau sự chững lại của Arsenal

Tại Premier League mùa trước, Arsenal kết thúc giai đoạn lượt đi với thành tích cực kỳ thuyết phục: 50 điểm sau 19 vòng đấu (thắng 16, hòa 2, thua 1), giành điểm số cao thứ 5 trong lịch sử giải đấu. Sang đến mùa giải năm nay, bất chấp vẫn đang nằm trong nhóm cạnh tranh trực tiếp cho chức vô địch, tuy nhiên phong độ của thầy trò Mikel Arteta đã giảm sút vài phần.

Arsenal đang chững lại

Sau 16 vòng đấu tại Premier League mùa này, Arsenal có được 36 điểm với 11 chiến thắng, 3 trận hòa và 2 trận thua. Tức là ngay cả khi toàn thắng ở 3 trận đấu còn lại của giai đoạn lượt đi, điểm số tối đa mà CLB nửa đỏ thành London có được cũng chỉ là 45 điểm, kém thành tích của chính họ mùa trước 5 điểm. 

Đến đây, sẽ có nhiều người nói rằng việc so sánh một Arsenal đạt đỉnh cao phong độ ở mùa giải trước với Arsenal ở thời điểm hiện tại, rồi quy chụp rằng họ sa sút thì quả thật không công bằng. Tuy nhiên nếu xét về lý tính, những con số không bao giờ biết nói dối. Arsenal ở mùa giải 2023/2024 đang thắng ít hơn, hòa và thua nhiều hơn năm ngoái. Bản thân HLV Mikel Arteta cách đây 2 tuần cũng đã lên dây cót lên dây cót tinh thần cho các học trò bằng phát biểu dứt khoát, rằng đội bóng của ông cần từ khoảng 96 – 100 điểm mới mơ vô địch Premier League. Thống kê cho thấy, kể từ sau chức vô địch của Man City ở mùa giải 2017/2018 với điểm số kỷ lục (100 điểm), các nhà vô địch tiếp theo cần trung bình 93 điểm để đăng quang.

Trở lại với Arsenal, viễn cảnh họ toàn thắng 3 trận còn lại của lượt đi để giành tối đa 45 điểm dường như là nhiệm vụ bất khả khi, khi trước mắt họ sẽ là các cuộc đối đầu với các đối thủ cực kỳ khó chịu. Đó sẽ là Brighton (17/12) và West Ham (29/12) trên sân nhà, xen giữa là chuyến hành quân dự báo đầy sóng gió tới Anfield vào ngày 24/12 để đối đầu với đội đầu bảng Liverpool – đội bóng mà Arsenal không thể thắng trong nhiều năm phải thi đấu trên sân khách. Lần cuối Pháo thủ rời Anfield ra về với 3 điểm trọn vẹn đã là câu chuyện của 11 năm về trước, khi Robin van Persie xuất sắc lập một cú đúp để đem về thắng lợi 2-1 vào ngày 03/03/2012. Và đó cũng là một Liverpool tệ nhất thế kỷ 21 với vị trí thứ 8 chung cuộc tại Premier League 2011/2012. Nói như vậy để biết chặng đường còn lại của lượt đi sẽ rất khó khăn với Arsenal. Kết quả của 3 trận đấu đó sẽ quyết định tham vọng của họ tại Premier League 2023/2024.

Nguyên nhân đằng sau

Có 2 nguyên nhân lớn để giải thích cho sự chững lại của Arsenal tại đấu trường quốc nội mùa này. 

Thứ nhất, việc phải căng sức chinh chiến cả hai đấu trường quan trọng khiến các học trò của Mikel Arteta bị bào mòn thể lực. Nên nhớ, đây là mùa giải đầu tiên Arsenal trở lại Champions League sau 7 năm vắng bóng và cũng là mùa giải đầu tiên Mikel Arteta có trải nghiệm cầm quân tại đấu trường danh giá nhất Châu Âu. Thành thật mà nói, chiến lược gia người Tây Ban Nha trong lần đầu tiên được hít thở bầu không khí tại Champions League đã làm rất tốt khi giúp Pháo thủ kết thúc vòng bảng với vị trí ngôi đầu bảng B, sớm trước 1 vòng đấu. Tuy vậy, chính việc phải dàn trải lực lượng cũng khiến Arsenal dính phải hệ lụy thường gặp giống như nhiều đội bóng khác, khi họ bị hụt hơi trong một vài trận đấu tại đấu trường quốc nội. Không chỉ Arsenal, cả đương kim vô địch Manchester City, Manchester United và Newcastle cũng đang gặp phải vấn đề tương tự.

Rất rõ ràng, lợi thế của Arsenal mùa trước (chỉ phải đá Europa League) đang dần trở thành thách thức lớn dành cho họ mùa này. Ngoài vấn đề thể lực, số ca chấn thương của Arsenal cũng vì vậy mà tăng lên. Ngoại trừ trường hợp của Jurrien Timber nghỉ dài hạn ngay từ tháng 8, Arsenal liên tục mất đi trụ cột quan trọng vào một vài thời điểm khác nhau. Từ Thomas Partey, Gabriel Jesus, Martin Odegaard, Ben White và gần nhất là trường hợp của hậu vệ đang thi đấu rất “vào phom” là Takehiro Tomiyasu. 

Thứ hai, cũng là lý do quan trọng nhất, lối chơi của Arsenal đang có phần bị bắt bài. So với cách đây 1 năm, các đối thủ đã nhìn nhận Arsenal với một ánh mắt khác, ánh mắt dành cho đội bóng đủ khả năng cạnh tranh chức vô địch Premier League sòng phẳng với Liverpool và Man City. Sự cảnh giác của họ dành cho Arsenal tất nhiên cũng vì vậy mà tăng lên. Thay vì lựa chọn đôi công cống hiến, những thế trận chặt chẽ là điều chúng ta đang được nhìn thấy nhiều hơn. Họ phân tích được điểm mạnh trong lối chơi tấn công mà Mikel Arteta xây dựng, qua đó cũng tìm ra được cách khắc chế. Một trong số những cách làm hiệu quả nhất đó chính là sử dụng khối phòng ngự “low block”.

Trong bóng đá, xét về khối đội hình phòng ngự, người ta chia ra làm 3 loại. “High block” - Phòng ngự tầm cao, tức đẩy cao đội hình để gây áp lực lên đối thủ ngay từ phần sân của họ. Về cơ bản, khối phòng ngự này gần như chỉ được dùng đối với những đội bóng lớn có lối chơi áp đặt,  có xu hướng đẩy cao đội hình gây sức ép lấy bóng ngay bên phần sân của đối phương. Man City, Liverpool và Arsenal chính là 3 đội bóng sử dụng khối “high block” tốt nhất tại Anh hiện nay.

“Mid block” – lùi khối đội hình xuống thấp hơn một chút, cho phép các hậu vệ của đối phương được cầm bóng, nhưng ngay khi bóng được phát triển lên cao hơn cho các tiền vệ và tiền đạo, ngay lập tức sẽ thực hiện pressing để đoạt bóng. “Mid block” biến tuyến giữa trở thành điểm nóng thành bại của cả trận đấu. Gần như đội bóng nào kiểm soát tốt khu vực trung tuyến, sẽ có lợi thế lớn trong cả tấn công lẫn phòng ngự. 

Và cuối cùng, “Low block” – bỏ hẳn khu vực giữa sân, lùi xuống “đổ bê tông” ngay trước khu vực 16m50, chơi theo phong cách mà người ta vẫn gọi là tử thủ để chờ cơ hội phản công. Khi Premier League bước vào giai đoạn được xem là tốn sức nhất của mùa giải, với việc các đội bóng lớn liên tục phải cày ải trung bình 3 ngày/trận, khối “low block” chính là một phương án tiếp cận trận đấu mà nhiều đội bóng nhỏ áp dụng rất thành công. Tuần trước, chúng ta đã thấy một Luton Town dù đang chìm sâu dưới đáy bảng xếp hạng vẫn khiến đương kim vô địch Man City trải qua một trận đấu cực kỳ vất vả. Khối “low block” mà HLV Rob Edwards áp dụng đã phát huy tối đa tác dụng trong hiệp 1. Dù Luton chỉ kiểm soát bóng 27%, tung ra vỏn vẹn 2 pha dứt điểm, tuy nhiên họ vẫn có lợi thế với 1 bàn thắng dẫn trước sau 45 phút. Hình ảnh của Man City trước Luton cũng chính là hình ảnh tương phản của Arsenal trong các cuộc đối đầu với Crystal Palace, Everton, Brentford hay trước chính Luton – trận đấu mà Pháo thủ chật vật có được thắng lợi với bàn thắng ở những giây cuối cùng của Declan Rice. Làm cách nào để khoan thủng khối “low block” chính là câu hỏi mà HLV Mikel Arteta phải giải quyết trước khi nghĩ đến việc lật đổ ngôi vương của Man City.

Mùa này, Arsenal mang lại nhiều bất an hơn cho người hâm mộ của họ. Ngày càng xuất hiện nhiều hơn những chiến thắng nhọc nhằn. Đã có tổng cộng 7/11 chiến thắng của Arsenal tại Premier League 2023/2024 kết thúc với chỉ cách biệt 1 bàn. Ở các trận đấu với Fulham và Tottenham, Arsenal dù có lợi thế dẫn trước nhưng không thể bảo toàn thắng lợi chung cuộc. Ở trận thua 0-1 trước Aston Villa mới đây, dù tung ra tổng cộng 12 pha dứt điểm với chỉ số bàn thắng kỳ vọng lên đến 1.4, tuy nhiên bàn thắng lại không đến với Martin Odegaard và các đồng đội. Hàng công gây thất vọng, giữa bối cảnh hàng thủ cũng mất tập trung với bàn thua ngay phút thứ 7 trong ngày HLV Mikel Arteta bị cấm chỉ đạo. 

Giải pháp từ phiên chợ đông

Việc mất đi Jurrien Timber vì chấn thương gân kheo dài hạn là một tổn thất to lớn đối với HLV Mikel Arteta. Dù chỉ mới cập bến Emirates trong mùa hè 2023, thế nhưng hậu vệ đa năng người Hà Lan đã cho thấy được tố chất và phẩm chất chơi bóng của mình. Timber có thể đáp ứng được nhiệm vụ kéo bóng tốt như Oleksandr Zinchenko, thậm chí còn tỏ ra xuất sắc hơn trong vai trò phòng ngự. Xuất thân từ một hậu vệ cánh phải, thế nhưng cựu cầu thủ của Ajax vẫn chơi tốt khi đá cánh trái lẫn trung vệ. Hàng thủ Arsenal ở thời điểm hiện tại đang có dấu hiệu quá tải. Việc bộ đôi trung vệ tốt nhất là William Saliba và Gabriel Magalhaes vẫn đá chính trong trận đấu thủ tục với PSV tại lượt trận cuối cùng của vòng bảng Champions League là minh chứng rõ ràng nhất. Giữa bối cảnh Takehiro Tomiyasu phải cuối tháng 1/2024 mới có thể trở lại, hành lang cánh phải của Arsenal cũng rất mong manh với chỉ Ben White là sự lựa chọn đáng tin cậy. 

Trên hàng tiền vệ, Thomas Partey vẫn chưa hẹn ngày trở lại. Ngay cả khi cầu thủ người Ghana bình phục hoàn toàn, anh cùng với Mohamed Elneny sẽ phải trở về phục vụ ĐTQG tại CAN 2024. Như vậy, Arsenal chỉ còn 2 lựa chọn duy nhất cho vị trí tiền vệ trung tâm là Declan Rice và Jorginho. Bom tấn người Anh đang dần trở thành cái tên không thể thay thế tại Arsenal, tuy nhiên cũng chính vậy mà Rice phải liên tục cày cải kể từ đầu mùa với tổng cộng 29 trận (tính cả ĐTQG). Nếu tiếp tục “bào sức” của Rice, hệ lụy xấu có thể đến với Arsenal.

Không giống như báo chí và truyền thông Anh đồn đoán trong thời gian gần đây, hàng phòng ngự và tuyến tiền vệ mới là những nơi Arsenal cần bổ sung lực lượng cho giai đoạn lượt về, thay vì sự xuất hiện của một trung phong mới, điều cũng cần thiết nhưng không đến mức cấp thiết. Việc tham gia kỳ chuyển nhượng mùa đông chưa bao giờ là điều dễ dàng, tuy vậy sự xuất hiện của ít nhất 1 tân binh sẽ đem lại hiệu ứng tích cực cho phòng thay đồ của Arsenal. Để làm được điều đó, bộ đôi Mikel Arteta và Edu Gaspar sẽ phải chạy đua cùng thời gian để hiện thực hóa mong muốn của mình.