Ajax Amsterdam: Nơi chắp cánh những ước mơ

1. Matthijs de Ligt biết rõ mọi người đang nói về tương lai của mình và các ông lớn của bóng đá châu Âu đang rất muốn có được chữ ký của anh.
 

“Tôi có cảm thấy phiền với những tin đồn hay không ư? Không hề. Có nhàm chán không ấy à? Một chút,” De Ligt chia sẻ với ESPN. “Nhưng chẳng thành vấn đề nếu có một bài báo nói về việc tôi nến đến đâu hay làm gì. Hoàn toàn không phải vấn đề.”
 

De Ligt mới 19 tuổi và đã là đội trưởng của Ajax Amsterdam. Tháng 12/2018, anh được bầu chọn là Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất châu Âu và khi trò chuyện trên sân tập, anh cảm thấy rất phấn khích với tương lai của mình. Trong lúc đó, cả châu Âu đang nói về anh. Buổi sáng hôm đó, tờ Mundo Deportivo đã dùng tấm ảnh có hình Frenkie de Jong và De Ligt kèm dòng title “De Jong sẽ đến… và De Ligt đang tụt lại” – tờ báo Tây Ban Nha này cho rằng Barcelona đã giành lợi thế số một trong cuộc đua chiêu mộ De Jong nhưng tụt lại phía sau Juventus với De Ligt.
Mỗi ngày, lại có thêm đội bóng mới gia nhập cuộc đua này: Paris Saint-Germain, Napoli, Bayern Munich, Manchester City, Arsenal và Manchester United đều đã được nhắc tên. Sau đó, Barcelona cũng đã công bố họ chiêu mộ thành công De Jong và sẽ chính thức ký hợp đồng vào ngày 1/7.
 

Các câu lạc bộ thèm muốn tài năng của Ajax vốn không phải điều kỳ lạ. Từ khi Johan Cruyff chuyển tới Barcelona vào năm 1973, sau đó trở đi là sự ra đi của những Marco van Basten, Patrick Kluivert, Edwin van der Sar, Wesley Sneijder, Christian Eriksen. Không chỉ các cầu thủ từ đội trẻ, đội bóng cũng tập trung tìm kiếm những tài năng trẻ của nước ngoài từ những nền bóng đá thấp hơn mà ví dụ điển hình là Zlatan Ibrahimovic và Luis Suarez rồi biến họ thành siêu sao. Và giờ đây, chuẩn bị tới lượt De Ligt.
 

Khi trò chuyện cùng De Ligt, chúng ta rất dễ quên anh vẫn là một cậu thiếu niên chưa đến 20 vì tuổi tác không phải vấn đề to tát ở Ajax. Nếu một cầu thủ có đủ trình độ, anh ta sẽ có cơ hội lên đội một. Thử thách tiếp theo chính là De Toekomst (Tương lai). Khu phức hợp này là nơi các cấp độ của Ajax, từ đội U9 đến đội 1, tập luyện.

Khu phức hợp chia ra làm 12 sân, nhìn từ trên cao sẽ như một tấm thảm màu xanh nằm giữa xa lộ, cách quảng trường Dam, trung tâm lịch sử của Amsterdam 5 dặm. Các khán đài nhỏ bé ôm trọn lấy các sân, ở giữa là nơi cầu thủ ăn, học và thay đồ. Tài năng sẽ được đền đáp bằng cơ hội và mỗi năm, học viện lại giới thiệu một ngôi sao tương lai mới cho đội 1.
 

De Ligt đã ở Ajax từ năm 9 tuổi. “Đây là nhà của tôi… nó thật sự tuyệt vời,” anh chia sẻ. Đó là một buổi sáng se lạnh, De Ligt vừa hoàn thành buổi tập. Anh mặc bộ đồ thể thao và lịch sự từ chối lời đề nghị mặc áo khoác như thể không bị thời tiết làm ảnh hưởng. Anh nói về sự phấn khích khi sẽ đối đầu với Real Madrid ở vòng knockout Champions League và cơ hội vô địch Eredivisie (Giải vô địch Quốc gia Hà Lan).
 

Cuộc trò chuyện sau đó chuyển sang cuộc sống hàng ngày bên ngoài sân tập ở Amsterdam và nghe chúng tôi nói về việc vô số lần bị quấy rầy ở trung tâm thành phố. Anh nở nụ cười, khuôn mặt trở lại với đúng lứa tuổi và giải thích đó chắc chắn là khách du lịch vì người dân địa phương không quá xô bồ để đi “quét sạch” đám du khách phiền phức đó. Sau đó, cuộc nói chuyện trở về với chủ đề bóng đá, De Ligt cũng quay trở lại với khuôn mặt 1 cầu thủ được định giá 70 triệu euro và được xem là một trong những cầu thủ trẻ xuất sắc nhất thế giới.
 

“Mọi người đang nói về những điều mới mẻ và bạn nhận ra các tờ báo luôn nói những điều phải gây được sự thú vị với người khác,” De Ligt bày tỏ. Một ngày nếu Ajax bán De Ligt, người có tin đồn sẽ ra đi mùa hè này, như họ đã bán De Jong, thì đội bóng và các cầu thủ còn lại cũng không bị ảnh hưởng. Ajax tự tin vào học viện đào tạo của mình, họ biết rằng sẽ có thể tạo ra cầu thủ khác để lấp vào chỗ trống. Mất đi một siêu sao vốn không phải điều lý tưởng nhưng cũng không khiến đội bóng ấy phải hoang mang. Thực tế, đó chính là mô hình kinh doanh của Ajax: Phát triển thế hệ các ngôi sao kế cận và bán họ để tái đầu tư cho thế hệ kế tiếp, tạo ra một quá trình tự ổn định.
 

Đó là thách thức mỗi năm phải trải qua nhưng sẽ luôn có những De Ligt hay De Jong mới đến để thay thế. Và sau 5 năm nữa, chúng tôi sẽ quay trở lại đây để hỏi câu tương tự.
 

2. Casimir Westerveld, trưởng bộ phận tuyển mộ cầu thủ trẻ của Ajax, đang đứng trên ban công nhìn xuống một trong những sân tập của De Toekomst để giải thích về triết lý của học viện.
 

“Giống như Johan Cruyff từng nói, chúng tôi không bao giờ ra mắt cả một đội bóng mà đó là một cầu thủ, một cá nhân,” Westerveld chia sẻ. “Chúng tôi cần phát triển từng cầu thủ để mọi người khi bước vào học viện sẽ đều có những kế hoạch cá nhân của riêng mình để có cách tập luyện, đào tạo cụ thể trước khi bước chân lên đội 1. Chúng tôi sử dụng đội bóng học viện hầu như không đặt nặng chuyện thắng thua mà muốn phát triển càng nhiều các cá nhân càng tốt.”
 

Bên dưới ban công, đội U13 đang tập. Những âm thanh phát ra khi trái bóng bay vào lan can, hàng rào và các huấn luyện viên đang miệt mài hướng dẫn. Nếu động tác mà họ đang tập bị sai thì các cầu thủ, bất kể là chiều cao hay các cấp độ phát triển thể chất khác nhau thế nào, đều bị bắt làm lại từ đầu.
 

Cả đội chia ra thành hai đội hình với sơ đồ 4-3-3. Thủ môn phải chuyền bóng cho trung vệ hoặc hậu vệ biên. Sau đó, bóng được đưa lên hàng tiền vệ. Lúc này, tiền vệ sẽ nhìn một trong hai tiền đạo cánh đang bó vào trong để chọc khe trong khi tiền đạo cắm có nhiệm vụ quấy phá ở vòng cấm. Nếu mất bóng, họ phải giành lại bằng được trong ba giây. Nếu không làm được hoặc nếu họ ghi bàn, mọi thứ quay trở lại từ đầu.
 

Việc tập luyện cứ lặp đi lặp lại như thế, giống như đội Jong Ajax, đội 2 của câu lạc bộ, và đội 1 của De Ligt vẫn làm. Tất cả tập luyện và suy nghĩ theo cùng một cách.
 

“Chúng tôi là một đội bóng với chung một triết lý và điều chúng tôi muốn nói cũng là ‘chúng tôi là một thành phố’. Amsterdam là nơi của những con người có tư duy cở mở và tự do, tự do ngôn luận, tự do sáng tạo,” Westerveld nói. “Đó là những điều bạn sẽ thấy trong lối chơi và triết lý của chúng tôi: Sự sáng tạo, bóng đá tấn công và một triết lý nhất quán trong thi đấu.”
 

Tại De Toekomst hiện tại đang có kế hoạch mở rộng quy mô lên 17 sân tập và nâng cấp cơ sở hạ tầng, bao gồm sân vận động 3.000 chỗ mà Jong Ajax và đội U19 sẽ sử dụng để thi đấu. Sân tập cũng sẽ có một trường học dành cho các đội từ U14 đến U19 đồng thời họ sẽ tham gia vào 1 buổi tập/tuần cùng 1 trận đấu vào Chủ nhật. Câu lạc bộ cung cấp xe để đưa đón cầu thủ từ De Toekomst.

Từ U8 đến U13 – các nhóm tuổi được quyết định theo từng năm thay vì phân thành cấu trúc học kỳ - thường đến từ trong và xung quanh khu vực Amsterdam, nơi xa nhất cách 60 km. Toàn bộ khoảng 250 các tài năng triển vọng của học viện đều có kế hoạch phát triển cá nhân tuy nhiên các huấn luyện viên vẫn liên tục tìm kiếm tài năng mới.
 

Ajax có 4 tuyển trạch viên làm việc toàn thời gian ở Hà Lan và 4 người ở nước ngoài để tìm kiếm cầu thủ cho đội 1. Hoạt động tuyển trạch cầu thủ trẻ do 8 tuyển trạch viên chuyên nghiệp thực hiện cùng mạng lưới của 90 tình nguyện viên, họ liên tục cập nhật tình hình các cầu thủ từ mọi lứa tuổi ở khắp cả nước cho câu lạc bộ. Họ thường là những người đã hiểu về câu lạc bộ do từng thi đấu hoặc nắm rõ hệ thống của Ajax. Ajax thường sẽ tìm kiếm các tuyển trạch viên nhưng đôi khi những người này tự tìm đến đội bóng.
 

“Ở Hà Lan chúng tôi: “Thành công giống như có nhiều người cha. Nhiều người khẳng định họ đã tìm thấy một ngôi sao. Nhưng với chúng tôi, đó là công sức của cả tập thể,” Westerveld bày tỏ.
 

Ở Ajax khi các cầu thủ tiến bộ và được thăng cấp dần đồng nghĩa họ cũng được phép bước chân vào những phòng thay đồ rộng rãi và tiện nghi hơn. Có 4 phòng thay đồ được đặt theo tên của các huyền thoại là Swart, Frank Rijkaard, Piet Keizer và tất nhiên không thể thiếu Cruyff, nơi đội 1 và đội Jong Ajax sử dụng. Với các cầu thủ đi lên từ U16 đến U19, 80% trong số đó sẽ trở thành cầu thủ chuyên nghiệp.

Tại châu Âu lúc này, Ajax tự hào là nơi có nhiều cầu thủ trẻ bước ra sân chơi chuyên nghiệp nhiều hơn bất cứ đội bóng nào khác.
 

“Vấn đề là tâm lý chiến thắng,” De Ligt nói. “Tâm lý của việc được cải thiện và tiến bộ, trở nên giỏi hơn mỗi ngày và sự kỷ luật để làm điều đó. Đấy chính là những gì bạn thấy ở đây.”

3. Nói đến bữa trưa ở căng tin trong sân tập và học viện trẻ của Ajax Amsterdam, đây chính là nơi mà quá khứ, hiện tại và tương lai gặp nhau.
 

De Jong đang trò chuyện với những người đi qua, ở bàn bên, một vài cầu thủ U17 hít hà những đĩa thịt và khoai tây. Michael Reiziger, huấn luyện viên của đội hai Ajax, và Edwin van der Sar, CEO (Giám đốc điều hành) đội bóng, đang chào những niềm hy vọng của tương lai. 
 

Có một bức ảnh về Johan Cruyff nằm trong một tủ kính bên cạnh những danh hiệu trong giai đoạn hoàng kim ở thập niên 70 khi Ajax Amsterdam là đội bóng mạnh nhất châu Âu. Mọi thứ lại trở về với Cruyff, người đàn ông đã truyền cảm hứng cho 1 cuộc cách mạng trong bóng đá và triết lý của ông có tầm ảnh hưởng đến mọi ngóc ngách trong câu lạc bộ. Sjaak Swart, nhân tố quan trọng trong đội hình 3 lần giành European Cup ở thập niên 70, người có biệt danh “Mr. Ajax” đang ngồi trước tủ kính khi Van der Sar bước tới bắt tay.

John Heitinga, người có 87 lần khoác áo đội tuyển Hà Lan và hiện là huấn luyện viên đội U19, đang nói về De Ligt. “Đôi khi bạn sẽ gặp một cầu thủ có những điều gì đó rất đặc biệt,” Heitinga chia sẻ. Anh kể rằng vào buổi sáng của một ngày nghỉ nào đó của đội 1, anh tới phòng gym và bắt gặp De Ligt đang đầm đìa mồi hôi.

“Cậu ấy đã có mặt tại đó. Tôi hỏi ‘Chú đang làm cái quái gì ở đây thế?’ Thế nhưng đó là tư duy của cậu ấy. Cậu biết những gì cần thiết và phải chuẩn bị như thế nào. Cậu ấy là đội trưởng và chính là sếp.”
 

Ở Ajax, xung quanh những cầu thủ như vậy không có sự phô trương hay hào nhoáng, điều đó giúp các cầu thủ giữ đôi chân trên mặt đất. Heitinga lại nói về cầu thủ 16 tuổi Ryan Gravenberch (cầu thủ Ajax trẻ nhất thi đấu tại Eredivisie) và chúng tôi hỏi anh về một tiền đạo có biệt danh "Brobeast."
 

"Brian Brobbey là người nhanh nhất ở Ajax,” Heitinga đáp. “Cậu ấy có thể chạy 30 m trong 3,7 giây. Cậu ấy nặng 16,91 kg, lượng mỡ cơ thể thấp và nhảy một chân còn cao hơn cả Cristiano Ronaldo. Chúng tôi có mọi thứ ở đây để kiểm tra các cầu thủ.”
 

Heitinga, người có 152 lần thi đấu trong màu áo Ajax Amsterdam trước khi chuyển tới Atletico Madrid năm 2008, bắt tay De Jong khi anh đi qua. “Thật khó để so sánh với PSG, Man City khi họ có rất nhiều tiền,” Heitinga nói. “Chúng tôi phải làm việc dựa trên học viện và các sản phẩm của mình. Các cầu thủ trẻ của chúng tôi đang thi đấu giống như đội một – đó chính là DNA của Ajax.”
 

4. Mùa này là lần đầu tiên Ajax lọt vào vòng knockout của Champions League kể từ năm 2006 và danh hiệu Eredivise cuối cùng của họ cũng từ năm 2014. Các thành viên giành chức vô địch năm đó hiện đang thi đấu khắp châu Âu. Ngân sách hàng năm của Ajax rơi vào khoảng 100 triệu euro – tương đương một đội bóng thuộc nhóm nửa sau bảng xếp hạng của Premier League – và hợp đồng bản quyền truyền hình giải Eredivise trị giá 1,04 tỷ euro/10 năm – tương đương với tiền bản quyền truyền hình Premier League 1 năm. Ajax không thể cạnh tranh với các đội bóng nước ngoài về tiền lương cũng như giải Eredivise không thể so sánh về trình độ với Premier League, Bundesliga, La Liga hay Serie A. 
 

Tại Ajax lúc này, Van der Sar là người có tiếng nói với nhiều thẩm quyền trong tay. Tuy nhiên, ông vẫn khá khiêm tốn và nhã nhặn khi cố gắng nhớ tất cả những danh hiệu đã từng giành được trong sự nghiệp thi đấu huy hoàng của mình. Chúng tôi trò chuyện trong phòng họp của ban lãnh đạo, trang trí ở trên các bức tường là những chiếc đĩa bạc tượng trưng cho thành công của các cấp độ khác nhau. Đó cũng chính là nơi mà Van der Sar sẽ gặp mặt cầu thủ khi họ chuẩn bị ra đi. Ông là CEO của câu lạc bộ và dù giám đốc thể thao Marc Overmars cũng đã làm việc với huấn luyện viên, cầu thủ và người đại diện thì chữ ký của Van der Sar trên tờ hợp đồng chính là sự xác nhận của thương vụ. Việc bán De Jong cho Barcelona cũng như vậy.
 

Van der Sar mô tả những sự quan tâm dành cho De Jong và De Ligt như một “lời khen” nhưng khi được hỏi câu lạc bộ có thể giữ chân những cầu thủ như vậy trong bao lâu, ông trả lời: “Tất nhiên, đó là câu hỏi lớn khi bạn nhìn vào những con số. Tuy nhiên, chúng tôi là một câu lạc bộ có tài chính rất ổn định.  Chúng tôi có một ‘quỹ chiến tranh’. Sân vận động của chúng tôi luôn bán hết vé mỗi trận. Chúng tôi có những đối tác thương mại rất tốt.

Giấc mơ lý tưởng là giữ tập thể này lại với nhau cùng với sự bổ sung của những cầu thủ trẻ. Thế nhưng đó là khi mà những sự hạn chế của Eredivisie xuất hiện. Cuối cùng, lời đề nghị trị giá 75 triệu euro cho De Jong là không thể chối từ.
 

“Chúng tôi có triết lý, cầu thủ, thành phố, sân vận động và lịch sử… chúng tôi có nhiều thứ đang vận hành. Tuy nhiên, chúng tôi đang thi đấu ở 1 giải vô địch Quốc gia nhỏ,” Van der Sar bộc bạch. “Chúng tôi không buộc phải bán họ nhưng ở một thời điểm nào đó với sự phát triển của cầu thủ - tôi nhìn chúng từ chính bản thân mình – bạn nghĩ mình đã sẵn sàng, bạn muốn cạnh tranh với những cầu thủ đẳng cấp thế giới và không may, họ lại không thi đấu ở Hà Lan.”

Khi một cầu thủ quan trọng rời đi không phải điều gì xấu xa, đáng bị sỉ nhục mà họ đi với vị thế như những huyền thoại. Trận đấu cuối cùng của Heitinga năm 2008, các cổ động viên đã biến một bên sân vận động thành hình ảnh của anh. Khi Van der Sar chuyển tới Juventus năm 1999, tại tòa thị chính thành phố đã có cuộc tiễn chân dành cho ông. Khoảng 400 người hâm mộ đã kéo đến, đốt pháo hoa và chúc ông may mắn.

“Chúng tôi luôn cố gắng hướng họ tới tương lai, đầu tiên là thành công tại câu lạc bộ, vô địch giải Quốc gia, thi đấu tốt ở châu Âu, được gọi vào đội tuyển và sau đó trong 2 hoặc 3 năm – tốt hơn hết là 4 năm – họ rời đi thời điểm ấy là thích hợp,” Van der Sar nhấn mạnh.
 

5. Đây là quãng thời gian đang làm người hâm mộ Ajax say đắm. Mùa hè năm ngoái, họ đã thay đổi chính sách chuyển nhượng khi đầu tư tiền bạc để mang về tiền vệ kiến thiết Dusan Tadic và đưa Daley Blind trở lại từ Manchester United, thoát ra khỏi nguyên tắc mua hay đào tạo cầu thủ trẻ. 
 

“Mọi thứ đang hiệu quả, chúng tôi có 9 đội bóng liên kết ở Trung Quốc, chúng tôi 1 đối tác tại Australia. Tuần trước, chúng tôi đã ở Cape Town trong ba ngày, tại đó chúng tôi có 1 câu lạc bộ chị em. Tại New York, chúng tôi cũng đã mở văn phòng,”

Van der Sar nói. “Mọi thứ đang vận hành và chúng tôi cần đưa cái tên Ajax trở lại trong câu chuyện của mọi người nhiều hơn. Chúng tôi không có những ngôi sao lớn như Ronaldo, Hazard, Ramos hay Bale nhưng chúng tôi có triết lý, lịch sử và đó là những thứ nhiều người thích. Đó là những điều chúng tôi muốn quảng bá ra toàn thế giới. Bạn sẽ có câu lạc bộ yêu thích của mình nhưng tại sao Ajax lại không thể là đội bóng hâm mộ thứ hai vì 1 trong những cầu thủ bạn hâm mộ được đào tạo ở Ajax?”
 

Đội bóng tới từ Amsterdam vẫn luôn giữ vững nền tảng của mình: trao cho cầu thủ trẻ cơ hội, chơi thứ bóng đá đẹp mắt và lấy tư tưởng Cruyff làm kim chỉ nam. De Ligt thực sự yêu thích lịch sử câu lạc bộ. Khi còn bé, De Ligt cũng có những thần tượng mà giờ đây anh có thể gặp họ đang đi bộ ở căng tin vào bất kỳ ngày nào. Dù chưa được sinh ra khi Ajax giành European Cup (Champions League) thứ 4 năm 1995 nhưng trung vệ 19 tuổi cảm thấy vui khi người hâm mộ vẫn luôn kỳ vọng họ sẽ lại cạnh tranh được cho danh hiệu này sau mỗi năm.
 

“Họ đã vô địch Champions League nên họ chính là những người hùng ở đây,” De Ligt nói khi Van der Sari đi qua. “Chúng tôi cũng muốn là những người hùng ở đây vì người hâm mộ, vì người dân Amsterdam, vì chính chúng tôi và chúng tôi muốn giành càng nhiều danh hiệu càng tốt. Với tôi, tôi muốn thi đấu ở những trận đấu lớn, những trận đấu chất lượng và đó là thứ tôi có thể đạt được tại Ajax.”
 

De Jong sẽ ở lại Ajax đến hết mùa giải trước khi gia nhập Barcelona. Trong khi đó, De Ligt sẽ không nghĩ đến những sự quan tâm của các đội bóng nước ngoài cho đến khi mùa bóng khép lại. Sau đó, anh sẽ đưa ra quyết định dựa trên những thứ mà anh gọi là “cảm giác” về những điều tiếp theo. “Ở một vài thời điểm, bạn phải tìm kiếm những thứ gì đó khác đi và xem lựa chọn nào là tốt nhất. Nhưng thời điểm này, tôi không nghĩ đến điều đó.”
 

Khi anh rời đi, đó vẫn là hình ảnh của một cậu thiếu niên, người lớn lên với khao khát trở thành thủ quân của Ajax. Trong vài năm nữa sẽ lại có một cậu thiếu niên khác ngồi ở đây và thu hút sự chú ý của các đội bóng siêu cường châu Âu. Anh ta sẽ vẫn là người gia nhập học viện khi mới 7 hoặc 8 tuổi, yêu mến Ajax, có thể chơi bóng bằng 2 chân, luôn hướng về phía trước và sẽ được kể trong những câu chuyện về Cruyff, đội hình 1995 và kỷ nguyên De Ligt (nếu mọi thứ diễn ra đúng kế hoạch).
 

“Nơi này có rất nhiều ý nghĩa với tôi,” De Ligt bộc bạch. “Tôi lớn lên ở đây. Tôi tới đây từ năm 9 tuổi. Ở Ajax, bạn học hỏi bằng cách chiến thắng và nỗ lực trong mọi trận đấu, không bận tâm đối thủ là ai. Những điều đó đã ngấm vào máu của tôi.”