Pha thay người chiến thuật này khá khác với 2 pha thay người đã nêu ở đầu bài, một phần vì nó không tạo ra một pha lội ngược dòng kịch tính. Nhưng nó vẫn giống ở vài điểm: đầy bất ngờ, thay đổi hoàn toàn về mặt hệ thống, cực kỳ hiệu quả và đóng góp quan trọng cho cuộc đua vô địch.
Harry Redknapp đưa Jermain Defoe vào sân thay cho Aaron Lennon, giữa hiệp trận Arsenal thua Tottenham 2-3, tháng 11 năm 2010.
Harry Redknapp chưa bao giờ được xếp vào hàng những HLV sắc sảo, một điều ông không mấy quan tâm. Tuy vậy, vẫn có những khoảnh khắc ông đưa ra những quyết định thay người được cho là cực kỳ hiệu quả trong những năm gần đây.
Thời kỳ này chính là thời kỳ mà hình ảnh "phi chiến thuật" của Redknapp được thể hiện rõ nhất. Bản hợp đồng mới của ông là Rafael van der Vaart rất ấn tượng với việc Redknapp "không thực hiện những bài nói chán òm và dài thòng về chiến thuật như thời tôi ở Real Madrid. Có một tấm bảng lớn ở trong phòng thay đồ, những Harry chẳng viết gì trên đó cả".
Redknapp cũng chia sẻ về "tật xấu" này của mình như sau: "Bạn có thể tranh cãi đủ thứ về đội hình, chiến thuật cũng như các hệ thống. Nhưng với tôi, bóng đá vốn thuần về cầu thủ. Dù là 4-4-2, 4-2-3-1 hay 4-3-3, những phép tính chưa bao giờ có chỗ trong bóng đá cả. Theo tôi, 10% thuộc về đội hình, 90% thuộc về nhân sự."
Redknapp cũng chia sẻ về "tật xấu" này của mình như sau: "Bạn có thể tranh cãi đủ thứ về đội hình, chiến thuật cũng như các hệ thống. Nhưng với tôi, bóng đá vốn thuần về cầu thủ. Dù là 4-4-2, 4-2-3-1 hay 4-3-3, những phép tính chưa bao giờ có chỗ trong bóng đá cả. Theo tôi, 10% thuộc về đội hình, 90% thuộc về nhân sự."
Spurs chưa thắng trước Arsenal kể từ khi Arsene Wenger trở thành HLV của Pháo Thủ vào năm 1996. Ở trận đấu đó, mọi thứ dường như đi theo kịch bản tương tự khi Samir Nasri chớp thời cơ từ sai lầm của Heurelho Gomes để ghi bàn mở tỷ số cho Arsenal, sau đó, Marouane Chamakh nâng tỷ số lên 2-0.
Tỷ số này thực sự ấn tượng nếu chúng ta biết được rằng 2 bàn thắng đó của Pháo Thủ là 2 cú sút trúng đích duy nhất của họ ở hiệp 1. Nhưng với những ai yêu bóng đá lâu năm, tỷ số 2-0 luôn là một tỷ số không hề an toàn.
Redknapp nhanh chóng đưa ra sự thay đổi ở giờ nghỉ. Aaron Lennon, người thi đấu thiếu hiệu quả ở cánh phải, khiến Tottenham không có được nhiều cơ hội nguy hiểm, được thay bằng Jermain Defoe, người đá cặp với Roma Pavlyuchenko ở hàng công.
Ngay lập tức, trận đấu đã thay đổi hoàn toàn cục diện. Tốc độ của Defoe khiến Arsenal phải dồn về sâu hơn, điều đó đồng nghĩa với việc chiều cao của Pavlyuchenko cũng như người thay anh ở phút 74, Peter Crouch, đối tác của Defoe, trở nên cực kỳ hiệu quả ở các pha cận thành.
Khi Arsenal bị kéo giãn đội hình, họ tạo nhiều khoảng trống hơn ở các tuyến. Van der Vaart gặp khó trong việc tìm khoảng trống giữa Alex Song và Denilson khi được sử dụng ở vị trí số 10, nhưng nhờ sự thay đổi này, anh có thể ngoặt bóng vào từ vị trí cánh phải, tìm được rất nhiều khoảng trống giữa các tuyến. Trận đấu giờ đây đảo chiều một cách chóng mặt.
Gareth Bale, người thi đấu ở phía cánh trái, giờ đây bó vào trong nhiều hơn. Trong khi đó, Luka Modric thường xuyên được thi đấu ở vị trí trung tâm. Bằng việc thi đấu ở cự ly hẹp ohown, Spurs bắt đầu áp đảo.
Gareth Bale, người thi đấu ở phía cánh trái, giờ đây bó vào trong nhiều hơn. Trong khi đó, Luka Modric thường xuyên được thi đấu ở vị trí trung tâm. Bằng việc thi đấu ở cự ly hẹp ohown, Spurs bắt đầu áp đảo.
Màn lội ngược dòng này của họ thực sự ấn tượng. Van der Vaart kiến tạo cho Bale ở bàn thắng thứ nhất, sau đó cầu thủ Hà Lan ghi bàn thứ 2 trên chấm penalty trước khi kiến tạo cho Younes Kaboul đánh đầu ghi bàn nâng tỷ số lên 2-3 từ một pha đá phạt.
"Tôi thực hiện những sự thay đổi ở hiệp 1, trong đó có việc để Rafa vào cánh phải và đưa Jermain vào sân để chuyển sang 2 tiền đạo, giúp chúng tôi tạo nhiều khoảng trống hơn," Redknapp phát biểu sau đó. "Ở hiệp 1, tôi thi đấu với hai tiền vệ cánh, vì thế chúng tôi bị kéo giãn đội hình...khi có các cầu thủ ở tuyến trên cùng Rafa hỗ trợ phía sau, chúng tôi lập tức mất quyền kiểm soát bóng sau khi họ áp đảo chúng tôi ở khu vực giữa sân. Vì vậy, chúng tôi phải thi đấu hẹp hơn ở hiệp 2.
Redknapp thực sự đã cho thấy sự sáng suốt về mặt chiến thuật của mình ở những thời khắc quan trọng. Mỉa mai thay cho Defoe, người vốn nổi tiếng là "siêu dự bị" của Premier League khi ghi 24 bàn sau khi vào sân từ băng ghế dự bị, màn trình diễn xuất sắc nhất của anh lại chứng kiến việc anh không...ghi một bàn thắng nào.
Roberto đưa Nigel De Jong vào sân thay cho Samir Nasri ở phút 61 trận Newcastle thua Man City 0-2, tháng 5 năm 2012.
Pha thay người chiến thuật này khá khác với 2 pha thay người đã nêu ở đầu bài, một phần vì nó không tạo ra một pha lội ngược dòng kịch tính. Nhưng nó vẫn giống ở vài điểm: đầy bất ngờ, thay đổi hoàn toàn về mặt hệ thống, cực kỳ hiệu quả và đóng góp quan trọng cho cuộc đua vô địch.
Roberto Mancini thường được biết đến như một HLV thiên về phòng thủ ở giai đoạn dẫn dắt Manchester City. Xuyên suốt mùa giải 2010-2011, Man City luôn chật vật khi ông khăng khăng sử dụng 3 tiền vệ phòng ngự: Nigel de Jong, Gareth Barry và Yaya Toure. Đặc biệt là Yaya Toure, một tiền vệ trụ khi còn thi đấu cho Barcelona.
Nhưng Mancini thấy được khá nhiều điều ở Toure. Dù anh chưa phải là cây săn bàn ở hàng tiền vệ như ở mùa giải 2013-2014, mùa giải anh ghi 20 bàn, anh vẫn đóng góp rất nhiều về mặt tấn công khi được thi đấu cao nhất trong hàng tiền đạo 3 người.
Tuy nhiên, ở mùa 2011-2012, Mancini lại thi đấu với 2 tiền đạo, còn Toure được chỉ đạo lùi sâu cùng Barry, trở thành một cặp tiền vệ trụ. Chiến thuật này tỏ ra hiệu quả xuyên suốt mùa giải. Khi chỉ còn 2 trận nữa là kết thúc mùa giải, Man City hành quân đến sân St James Park của Newcastle với sự tự tin sau khi đánh bại Man United 1-0 trên sân nhà Etihad trước đó, một trận thắng giúp họ vươn lên đầu bảng.
Man City áp đảo ở hiệp 1, nhưng lại không thể tìm được đường vào khung thành Tim Krul. Ở hiệp 2, Newcastle bắt đầu tỏ ra nguy hiểm hơn, nhưng tỷ số vẫn giữ nguyên 0-0. Man City còn nửa tiếng nữa để ghi bàn, nếu không, Man United sẽ lại ngôi đầu bảng. Khi đó, đoàn quân của Sir Alex Ferguson sẽ chỉ phải thắng Swansea và Sunderland để bảo vệ thành công danh hiệu.
Khi chỉ còn 30 phút nữa là hết trận, Mancini quyết định rút tiền vệ Samir Nasri, người ghi được 5 bàn thắng và thực hiện 10 pha kiến tạo trong 29 trận cho Man City, để thay bằng De Jong, người chỉ ghi được 1 bàn và thực hiện 2 pha kiến tạo trong 102 trận cho Man City. Thông thường, khi đội nhà cần bàn thắng như thế, ông phải đưa vào những cầu thủ như James Milner, Adam Johnson hay Edin Dzeko, nhưng phương án B của Mancini lại là đưa Toure dâng cao.
Phương án này hiệu quả tức thì. 10 phút sau đó, từ vị trí dâng cao của mình giữa 2 tuyến, Toure thu hồi được bóng, thực hiện một pha đập nhả với Sergio Aguerro rồi thực hiện một cú sút cầu vồng vào góc lưới. Một bàn thắng được miêu tả là "quan trọng nhất trong 10 năm qua của Man City". Một ứng cử viên khác cho danh hiệu này đó là bàn thắng trước Man United và Stoke City ở FA Cup mùa trước đó, cũng được ghi bởi Toure.
Dù để lỡ cơ hội ngàn vàng để đưa tỷ số lên 2-0 sau khi đánh bại Krul nhưng trượt chân, Toure nhanh chóng sửa sai ở phút 89 bằng bàn thắng nâng tỷ số lên 2-0 sau khi nhận được pha tạt bóng của Gael Clichy.
Cuộc đua sau đó trở nên kịch tính tới ngày cuối cùng. Nhưng ở thời điểm đó, chúng ta đều nghĩ rằng Man City sẽ dễ dàng thắng QPR, còn sự thay đổi người của Mancini được cho là một trong những quyết định quan trọng nhất của mùa giải
Dịch từ bài viết: "Inspired by you: The Premier League’s greatest tactical substitutions" của tác giả Michael Cox đăng trên The Athletic.