Bỏ lỡ nhiều cơ hội ngon ăn, ngay cả trên chấm penalty, nhưng Alvaro Morata luôn nhận được sự tin tưởng tuyệt đối từ Luis Enrique với cả thảy 5 trận đá chính ở chiến dịch Euro 2020 này. Với một tiền đạo, săn bàn là việc hàng đầu, nhưng ở Morata, Lucho còn tìm kiếm những thứ khác.
| Ảnh: Getty Images |
Trên con đường vào chơi bán kết Euro 2020, Morata cùng Ferran Torres và Pablo Sarabia đang là những người ghi bàn tốt nhất của Tây Ban Nha – mỗi người có 2 pha lập công. La Roja hiện đang là đội tạo ra giá trị bàn thắng kỳ vọng (xG) không xét penalty cao nhất giải đấu, với 14 (xếp sau là Italy với 10,3) – tức với vị trí những pha dứt điểm có được qua các trận đấu (không tính penalty), thầy trò Enrique lẽ ra phải ghi được cỡ 14 bàn. Về cơ bản, con số kỳ vọng này không chênh lệch quá lớn với co số bàn thắng thực tế của họ, là 12. Song, Tây Ban Nha đã có đến 3 bàn được ghi nhận là những pha đốt lưới nhà của đối thủ.
Đi sâu hơn, trung bình mỗi trận, Tây Ban Nha tạo ra 20 pha dứt điểm, mỗi pha dứt điểm có xG là 0,16. Chỉ Bồ Đào Nha và Anh là có chất lượng các pha dứt điểm trung bình tốt hơn. Điều đó cho thấy, khả năng tạo ra cơ hội để dứt điểm của La Roja thuộc loại ưu. Nhưng thực tế chuyển hóa cơ hội ấy thành bàn lại thấp.
Đơn cử như ở trận gặp Thụy Sĩ tại vòng tứ kết, Tây Ban Nha chỉ ghi được 1 bàn trong thời gian chính thức lẫn hiệp phụ. Suốt quãng thời gian ấy, họ tung ra đến 28 pha dứt điểm – con số cao nhất trong một trận đấu từng được ghi nhận ở giải đấu. Rõ ràng, khả năng săn bàn của những chân sút bên phía Tây Ban Nha luôn là dấu hỏi lớn.
Trong số những cái tên bị nghi ngờ, thậm chí bị chỉ trích, thóa mạ, Alvaro Morata luôn là mục tiêu số 1, nhất là sau 2 trận vòng bảng. Tiền đạo này trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh của Tây Ban Nha từng tiết lộ, gia đình của anh đã bị một số cổ động viên đe dọa.
Trong bối cảnh đó, HLV Luis Enrique càng tìm cách trấn an và giúp Morata có được sự tự tin. Mới đây, trong một cuộc phỏng vấn, Morata bảo rằng: “Nhờ Enrique, tôi nhận được sự động viên và ủng hộ chưa từng có trong cả sự nghiệp.”
Nhưng có lẽ cựu HLV của Barcelona không đơn thuần chỉ muốn giúp cậu học trò. Săn bàn là việc quan trọng và là thước đo đánh giá một tiền đạo, nhưng với Enrique, ông cũng cần Morata vì những kỹ năng và vai trò khác.
Trước hết, trong 2 trận đầu tiên ở vòng bảng, khi Sergio Busquets chưa thể trở lại vì phải cách ly, Enrique sử dụng Rodri làm người đá thấp nhất nơi hàng tiền vệ Tây Ban Nha. Hai tiền vệ còn lại là Pedri và Koke. La Roja trong cả 2 trận đều phát triển bóng thông qua hai biên là chủ yếu, với xu hướng dạt ra gần đường biên dọc của cả Pedri lẫn Koke. Cách tiếp cận này thực tế không thể nói là thiếu hiệu quả, bởi các học trò của Enrique vẫn tạo ra được các cơ hội ngon ăn. Nhưng khi chỉ giành được các kết quả hòa cùng đúng 1 bàn thắng, sự điều chỉnh là cần thiết.
| Morata thường xuyên bỏ lỡ những cơ hội ngon ăn, tuy nhiên anh vẫn được HLV Luis Enrique tin tưởng. Ảnh: Getty Images |
Ở trận cuối vòng bảng trước Slovakia, Busquets đánh dấu sự trở lại. Với sự hiện diện của tiền vệ Barcelona, Tây Ban Nha làm mới cách chơi. Enrique sở hữu một cầu thủ làm bóng theo trục dọc cực kỳ xuất sắc chính là Busquets. Gạt qua những vấn đề trong khâu phòng ngự, khi gánh nặng tuổi tác sẽ ngày càng tô đậm những vấn đề của cầu thủ này, Busquets luôn có tư duy chuyền bóng thật nhanh hướng về phía trước. Vậy nên, La Roja cần phải khai thác điểm mạnh ấy.
Nếu ở 2 trận đầu vòng bảng, Tây Ban Nha thiếu đi chiều sâu trong cách triển khai bóng, nhất là thông qua khu vực trung lộ. Thì kể từ khi Busquets trở lại, họ có được điều đó. Trong trận gặp Slovakia, 23,5% đường chuyền của tiền vệ 32 tuổi là hướng về phía trước (so với 13,6% của Rodri trong hai trận trước đó). Busquets có cách chơi này, phần lớn đến từ sự kết nối với Messi ở Barcelona.
Một điểm quan trọng nữa, từ khi có Busquets, Pedri và Koke có xu hướng hoạt động chủ yếu ở khu vực hành lang trong hai cánh nhiều hơn, tức là họ co lại gần với trung lộ, thay vì dạt ra gần biên. Mục đích là nhận những đường chuyền từ tuyến dưới hoặc từ Busquets. Pedri thường chọn vị trí ở khoảng trống giữa hai tuyến đối thủ, trong khi Koke thường có những pha chạy chỗ với ý đồ đâm ra sau lưng hàng thủ đối phương. Bộ 3 tiền vệ của Tây Ban Nha hợp cùng mũi nhọn Morata tạo thành một tứ giác quan trọng bậc nhất trong cách triển khai bóng của đội bóng. Vai trò của Morata càng được nhìn thấy rõ ràng hơn.
| Vị trí chạm bóng của Pedri và Koke trong hai trận đầu vòng bảng: Tập trung nhiều ở gần hai biên. Ảnh :WhoScored |
| Vị trí chạm bóng của Pedri và Koke trong trận gặp Slovakia: Trải đều hơn và bắt đầu diễn ra ở trung lộ nhiều hơn. Ảnh: WhoScored |
Thực tế, Morata không đơn thuần là mẫu tiền đạo mục tiêu, hay mẫu tiền đạo chỉ quẩn quanh trong vòng cấm và chờ đợi vào các pha bóng cuối. Anh thường có những bước di chuyển lùi về, thoát khỏi vòng cấm tạo ra điểm kết nối bóng với các đồng đội, hoặc làm tường, hoặc hút người để mở ra khoảng trống sau lưng cho đồng đội khai thác. Điều đó đã xuất hiện từ những trận đấu đầu tiên.
Lấy ví dụ hình ảnh này, trong trận gặp Thụy Điển, Morata lùi về nhận bóng, kéo theo sự chú ý và theo kèm từ nhiều cầu thủ áo vàng.
Ở trận gặp Slovakia, những pha di chuyển giật về của Morata diễn ra đồng thời với các tình huống chạy chỗ của Pedri hoặc Koke. Cụ thể, đó là các tình huống di chuyển song song nghịch hướng. Khi Morata giật về, như đã nói, anh luôn hút theo ít nhất một hậu vệ Slovakia, từ đó mở ra khoảng trống sau lưng hàng thủ đối phương. Dựa trên hướng phát động bóng của các cầu thủ ở tuyến dưới, Koke hoặc Pedri ở các khu vực hành lang trong sẽ di chuyển song song nghịch với hướng của Morata, từ đó sẵn sàng đón nhận các đường chuyền xuyên tuyến hoặc bổng, đồng thời khiến cấu trúc phòng ngự của đối thủ bị xô lệch.
Hãy lấy minh họa ở các hình ảnh sau.
Cũng chính từ những tình huống di chuyển song song nghịch hướng như thế của Morata và Koke mà Tây Ban Nha có được quả phạt góc dẫn tới bàn thắng nâng tỷ số lên 2-0 trước Slovakia vào cuối hiệp 1.
Cụ thể, Morata giật lùi về đến tận vòng tròn giữa sân, Koke liền lập tức di chuyển theo hướng ngược lại, tức ra sau lưng hàng thủ Slovakia, kéo theo tiền vệ theo kèm của đối thủ là Kucka. Pha di chuyển về của Morata khiến trung vệ Skriniar không thể mạo hiểm dâng lên áp sát, vì lo ngại Kucka sẽ rơi vào thế 1v1 trước Koke. Nhờ đó, Morata thoải mái nhận bóng từ Azpilicueta.
Khi Morata có bóng, tiền vệ trung tâm còn lại trong hệ thống 4-2-3-1 của Slovakia là Hromada buộc phải di vào trong để theo kèm. Trong khi, tiền đạo cánh phải Haraslin cũng phải di vào trong để áp sát Pedri.
Morata chuyền bóng cho Pedri và đây mới chính là lúc La Roja thành công với cách tiếp cận của họ. Haraslin bị kéo vào trong, khiến hậu vệ cánh phải của Slovakia là Pekarik rơi vào thế 1v2 trước pha băng xuống của Sarabia cùng Alba.
Pedri chuyền bóng cho Sarabia, một quả tạt sớm được thực hiện, bóng bị phá ra và Tây Ban Nha được hưởng phạt góc. Tình huống phạt góc ấy khép lại với bàn thắng thứ hai cho thầy trò Enrique.
Trong bàn thắng thứ ba của Tây Ban Nha trước Slovakia ở hiệp 2, pha tiếp cận theo cách đó được tái diễn.
Morata một lần nữa giật lùi về rất sâu, anh vẫn nhận bóng từ một đồng đội ở tuyến dưới, sau đó là một pha phối hợp zig-zag với Busquets cùng Koke.
Một lần nữa, vị trí và các pha di chuyển của Morata, Koke cùng Pedri khiến cấu trúc đội hình của Slovakia bị biến dạng. Vài giây sau những cú đập nhả zig-zag, Morata và Koke hút theo hai cầu thủ của Slovakia, Pedri có khoảng trống giữa hai tuyến đối thủ và đồng thời lại hút theo Haraslin vào bên trong.
Vẫn kịch bản cũ, bóng từ Busquets tìm đến Pedri và sau đó được đưa ra cánh trái, nơi Moreno và Alba tạo ra thế 2 đánh 1 trước hậu vệ cánh của Slovakia. Đường căng bóng sau đó vào trong của Alba được kết thúc bởi Sarabia, La Roja nâng tỷ số lên 3-0.
Đến trận gặp Croatia ở tứ kết, cách tiếp cận của Tây Ban Nha cũng không khác, khi vai trò của nhóm Busquets-Pedri-Koke-Morata vẫn hết sức quan trọng.
Lấy ví dụ tình huống ở phút thứ 16. Đây là thời điểm Morata vẫn còn đang đứng rất gần vòng 16m50.
Vài giây sau, anh di chuyển lùi về ra khu vực hành lang trong, gần vị trí của Pedri, kéo theo trung vệ Caleta-Car của Croatia. Một cầu thủ áo trắng liền thực hiện pha di chuyển nghịch với Morata để xâm nhập ra sau lưng hàng thủ Croatia là Sarabia. Song, không có đường phát động bóng nào.
Thay vào đó, Laporte chuyền cho Busquets và ngay lập tức ở bước chạm một, bóng được hướng tới vị trí của Pedri. Lúc này, cả Pedri và Morata đều ở khoảng trống giữa hai tuyến tiền vệ và hậu vệ của Croatia, Caleta-Car vẫn dành sự chú ý cho tiền đạo của Juventus.
Song, điểm then chốt ở tình huống này là gì? Là việc Morata từ pha di chuyển trước đó đã kéo theo Caleta-Car, để hở một khoảng trống lớn ở trung lộ phía sau hàng thủ và đó là thời cơ để Koke lập tức di chuyển xâm nhập, đón đường chọc khe hoàn hảo của Pedri. Chỉ có điều, pha kết thúc của tiền vệ Atletico Madrid không thể đánh bại được thủ thành Livakovic.
Ở bàn thắng quân bình tỷ số của La Roja, dù dấu ấn của Pedri được thể hiện đậm nét trong chuỗi phối hợp với pha di chuyển và xử lý bóng khéo léo. Nhưng chính bước di chuyển ngang của Morata đã mở ra khoảng trống ở chính khu vực mà Pedri di chuyển vào.
Hàng thủ Italy đã khắc chế được một chân sút của chơi bóng tại Serie A là Lukaku, giờ trước Morata – cũng một người thi đấu ở mảnh đất hình chiếc ủng – sẽ là một thử thách khác với Bonucci và các đồng đội.
Trước thềm trận đấu, Bonucci nói rằng Morata là một mẫu tiền đạo toàn diện. Khó có thể biết chính xác ý tứ thật sự trong lời khen ấy, nhưng rõ ràng, Morata sở hữu nhiều kỹ năng quan trọng khác bên cạnh khâu dứt điểm đang khiến anh chưa có được sự tin tưởng tuyệt đối từ người hâm mộ. Nhưng với riêng Enrique, Morata là một mảnh ghép không thể thiếu trong cách vận hành của La Roja và những gì ông từng nói về cậu học trò của mình, chắc chắn không phải là niềm tin mù quáng.
Hoàng Thông Le Foot