Khi Roberto Firmino và Mohamed Salah ghi bàn vào lưới Inter Milan trong cuộc đụng độ gần đây, họ không chỉ mang về cho Liverpool một lợi thế lớn sau loạt trận đầu tiên của vòng 16 đội Champions League, mà còn tiếp nối một xu hướng tích cực của đội chủ sân Anfield.
Theo thống kê của Opta, Liverpool đã ghi đến 23 bàn từ hoặc sau các tình huống cố định trên mọi đấu trường ở mùa giải này, con số nhiều nhất châu Âu, với cú đánh đầu của Firmino và pha dứt điểm tầm thấp của Salah chính là những sự bổ sung mới nhất vào bảng thành tích của họ (không tính các quả penalty).
Con số của The Reds nhiều hơn 5 bàn so với Manchester City, và nhiều hơn 6 so với Chelsea.
Tính riêng tại Premier League, Liverpool cũng đang dẫn đầu trong khía cạnh này, với 14 bàn thắng ghi được từ các tình huống bóng chết. Đó là thành tích nhiều hơn 1 bàn so với con số mà họ đạt được trong toàn bộ mùa giải trước. Đội chủ sân Anfield cũng đã ghi thêm 5 bàn khác từ bóng chết ở Champions League, và 19 bàn ghi được ở cả hai đấu trường đã vượt xa con số 13 được ghi nhận vào mùa bóng 2020/2021.
Thế mạnh này không chỉ đưa họ lên vị trí đứng đầu về khả năng tận dụng bóng chết ở bóng đá Anh, mà còn đồng hạng nhất với Freiburg của Đức khi xét toàn bộ 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu.
Vậy, điều gì đã tạo nên sự lợi hại của Liverpool trong các tình huống đá phạt và phạt góc?
Bài viết này sẽ phân tích tất cả các pha ghi bàn từ bóng chết của The Reds ở mùa giải này để tìm ra câu trả lời.
Điều chúng ta vốn đã được biết về Liverpool là sự chú trọng đến từng chi tiết của họ đã góp phần quan trọng vào 101 bàn thắng từ bóng chết mà đội bóng này ghi được trong 6 năm rưỡi Jurgen Klopp nắm quyền.
Trợ lý HLV trưởng Peter Krawietz đã đóng một vai trò lớn trong cách tiếp cận của họ và là bộ não phía sau chiến thuật mới nhất của Liverpool, thứ đã hoạt động một cách tuyệt vời trước Inter Milan tại San Siro.
“Vũ đạo” tạo nên pha lập công của Firmino đã được rèn giũa trên sân tập ở Kirkby trước cuộc đối đầu này. Krawietz, người đứng đầu tổ phân tích, cảm thấy cột gần là một khu vực mà Liverpool có thể khai thác trước nhà đương kim vô địch Italia Inter, và quan điểm đó đã được xác thực.
Cú đá phạt góc có quỹ đạo cuộn về phía khung thành từ cánh phải đã có điểm đến là Firmino – với một tình huống bứt phá ra phía trước đám đông cầu thủ đang tụ tập trong vòng cấm để trở thành người đón được bóng đầu tiên.
Kể từ giai đoạn tiền mùa giải, Liverpool đã chiêu mộ hai nhà thần kinh học Dr Niklas Hausler và Patrick Hantschke. Cặp đôi này đã gắn các điện cực vào đầu các cầu thủ để đo lường mức độ tập trung của họ. Điều đó giúp hai người tìm ra cách cải thiện sự tập trung của mỗi cá nhân trong các tình huống bóng chết.
Tất cả những đầu tư đó đang được đền đáp, khi Liverpool có thể tự hào rằng họ chính là một trong các đội bóng tận dụng tình huống cố định tốt nhất châu Âu. Ngoài ra, các chiến thuật thực hiện bóng chết mà đội chủ sân Anfield sử dụng cũng góp phần quan trọng tạo nên sự đáng sợ của họ.
***
4 cầu thủ trong vòng cấm
Cho đến gần đây, đã luôn có 4 cầu thủ Liverpool xuất hiện trong vòng cấm đối thủ trong phần lớn các tình huống phạt góc hoặc đá phạt gián tiếp mà đoàn quân của Klopp được trao ở mùa giải này.
Với khả năng không chiến của Virgil van Dijk, hiển nhiên anh luôn là một trong 4 cầu thủ đó. Trung vệ đối tác của ngôi sao người Hà Lan, chủ yếu là Joel Matip hoặc Ibrahima Konate, cũng thường sẽ tham gia cùng anh.
Hai người còn lại của bộ tứ thường là các tiền đạo. Hai trong số 3 người Sadio Mane, Diogo Jota hoặc Firmino đã thường xuyên góp mặt, trong khi pha lập công của Van Dijk vào lưới đội bóng cũ Southampton hồi tháng 11 có sự tham gia của Jota, Mane và Konate.
Bộ ba này đã chen chúc nhau cùng các cầu thủ phòng ngự đối phương bâu chật ních quanh họ trong khi Van Dijk không thực hiện một động thái di chuyển tương tự như 3 người đồng đội.
Trent Alexander-Arnold, người đã có 4 pha kiến tạo từ các tình huống bóng chết ở mùa giải này, thực hiện một quả tạt vào giữa vòng cấm và Van Dijk đã ở đúng vị trí một cách hoàn hảo để dứt điểm.
Chiến thuật dàn xếp 4 cầu thủ trong vòng cấm này sẽ càng rõ ràng hơn khi bạn xem qua các bàn thắng từ bóng chết khác của Liverpool.
Trong trận đấu với AC Milan trên sân nhà ở Champions League hồi tháng 9, ngay trước khi Jordan Henderson có pha lập công mang về chiến thắng cho Liverpool, có 4 cầu thủ (được khoanh tròn trong ảnh dưới) đã cùng nhau xuất hiện trong vòng cấm.
Trong trận đấu với Crystal Palace ở Premier League vài ngày sau đó, khi Liverpool lập được một cú hattrick bàn thắng từ bóng chết trong chiến thắng 3-0 trước đối thủ, cùng một số lượng cầu thủ đã tập trung bên trong vòng cấm khi các tình huống phạt góc được thực hiện.
Ở vòng 3 Carabao Cup vào cuối tháng 9, chiến thuật tương tự đã được áp dụng trước Norwich khi 4 cầu thủ Liverpool tụ tập trong vòng cấm trong lúc 4 đồng đội khác chờ đợi ngay bên ngoài.
Nhiều hơn 4
Cũng có những lúc Liverpool bố trí nhiều hơn 4 cầu thủ trong vòng cấm. Người thứ năm thường đợi ở phần rìa khu vực này, hoặc đứng ở một vị trí việt vị, và chờ đợi để tham gia vào giai đoạn hai của tình huống.
Tuy nhiên, trong những tuần gần đây, Liverpool đã thực sự chỉnh sửa chiến thuật 4 người để đạt được hiệu quả lớn hơn nữa. Thay vì chỉ có 4 cầu thủ trong vòng cấm chờ đợi quả bóng được đưa đến, The Reds đang có khuynh hướng chỉ đạo 5 hoặc 6 cầu thủ tham gia.
Trong trận đấu với Brenford vào tháng trước, xem xét bàn mở tỷ số của Fabinho, bạn sẽ thấy có 5 cầu thủ chờ đường chuyền của Alexander-Arnold trong vòng cấm.
Trong chiến thắng 3-1 trước Crystal Palace vào tháng 1, chiến thuật tương tự đã được áp dụng khi 6 cầu thủ của Liverpool xếp hàng ở vòng 16m50, trong đó có 2 người đứng chờ ở rìa của nó.
Một hàng đợi tương tự gồm 6 cầu thủ đã được sử dụng trong khâu triển khai bóng dẫn đến pha lập công của Jota trước Leicester vào tháng này – và sẽ là 7 nếu bạn tính cả Thiago ở khu vực chữ D.
Như chúng ta có thể thấy trong ảnh trên, Luis Diaz đang đứng gần thủ môn Kasper Schmeichel trong tình huống này.
Đó là điều mà Liverpool đã làm nhiều hơn trong những trận đấu gần đây.
Henderson cũng đã có động thái tương tự khi Fabinho ghi bàn vào lưới Burnley.
Trong khi đó, Diaz đã lượn lờ gần thủ môn Samir Handanovic của Inter ngay trước bàn mở tỷ số của Firmino.
Những bàn thắng từ rìa vòng cấm
Một yếu tố khác tạo nên sự thành công của Liverpool trong các tình huống cố định là cách họ dàn xếp bên ngoài vòng cấm.
Như đã đề cập, nếu Liverpool có 4 cầu thủ xuất hiện trong vòng cấm thì số người mà họ thích bố trí bên ngoài nó là 4. Nếu họ có 5 hoặc 6 cầu thủ trong vòng cấm thì bên ngoài sẽ có 2 hoặc 3 người chờ đợi, với 1 người có vị trí gần vạch giữa sân để phòng trường hợp cần có những hành động tại khu vực này. Alisson đã thường xuyên dâng cao từ khung thành lên đứng ở giữa phần sân của mình, tại một vị trí cho phép anh đón lấy bất kỳ pha phá bóng dài nào của đối thủ hoặc những đường chuyền về của đồng đội.
“Chúng tôi có 4 cầu thủ xuất hiện ở rìa vòng cấm để phòng trường hợp quả bóng văng ra đó,” Alexander-Arnold chia sẻ với The Athletic khi thảo luận về pha lập công của Van Dijk vào lưới Southampton.
“Chúng tôi đã vậy thường xuyên ở mùa giải này để đảm bảo rằng, nếu quả bóng văng ra đó, nó sẽ được đưa thẳng vào lại vòng cấm hoặc chúng tôi cứ thế sút luôn – như pha ghi bàn của Naby (Keita) trước Crystal Palace.”
Khi quả bóng văng tới chỗ Keita trong tình huống này, anh đã có đủ không gian và thời gian để tung ra một cú sút ngay trong lần chạm đầu tiên.
Động thái bố trí cầu thủ bao vây, trực chờ ở rìa vòng cấm đã không ít lần trở nên hữu ích. Điều này có thể giúp biến những pha phá bóng của đối thủ trở thành các bàn thắng.
Henderson đã được hưởng lợi theo cách tương tự Keita trước Milan vào tháng 9 khi một pha phá bóng của Rossoneri đã đưa nó văng tới chỗ anh.
Tương tự như Keita, tuyển thủ quốc gia Anh chỉ phải xoay sở với rất ít áp lực khi quả bóng bật ra chỗ anh.
Thiago và Firmino cũng đã được hưởng lợi từ cách dàn xếp này, trong các trận đấu ở vòng bảng Champions League với Porto.
Khi đoàn quân Bồ Đào Nha đến làm khách tại Anfield vào tháng 11, một pha phá bóng đã “bắt gặp” Thiago đang lao tới và tiếp theo là một cú dứt điểm tuyệt vời được tung ra. Vào thời điểm đó, Thiago thực sự là cầu thủ duy nhất của Liverpool có vị trí ở giữa Porto và Allisson khi pha bóng chết được thực hiện, điều này khiến tốc độ và nhận thức của anh hoạt động hết công suất.
Trong cuộc đối đầu trước đó vào tháng 9, cú sút từ rìa vòng cấm của Curtis Jones sau một tình huống phạt góc đã bị chặn lại, nhưng quả bóng sau đó đã tìm tới đúng chỗ Firmino, người đã tận dụng thành công cơ hội này và đánh bại Diogo Costa.
Như chúng ta có thể thấy, việc Liverpool bố trí các cầu thủ ở rìa vòng cấm là một động thái khôn ngoan hơn nhiều so với chỉ đạo tất cả mọi người đều tiến vào trong đó. Điều này đảm bảo cho sự nguy hiểm của những tình huống cố định không chỉ hiện hữu ở quả tạt ban đầu.
Nó cũng đồng nghĩa rằng đối thủ sẽ không thể dễ dàng phát động phản công vì Liverpool không chỉ được thiết lập để “tái chế” quả bóng, mà còn vô hiệu hóa các động thái phản công của đối phương.
Mohamed Salah ở đâu?
Ba trong số 25 pha lập công của Salah ở mùa giải này đã đến sau một tình huống cố định. Trước Norwich trong trận đấu mở đầu mùa bóng, trên sân nhà trước Crystal Palace vào tháng 9 và trước Inter gần đây.
Vị trí xuất hiện của anh trong các tình huống bóng chết rất thú vị.
So với Mane, Jota và Firmino – Salah thường được sử dụng trong vai trò một trong các cầu thủ trực chờ ở rìa vòng cấm. Khi xử lý bóng bằng chân, anh sẽ lợi hại hơn so với khi phải đánh đầu, vì vậy nếu quả bóng văng ra chỗ ngôi sao người Ai Cập, cách chọn vị trí này sẽ tạo cho anh điều kiện để thực hiện một cú sút hoặc một đường chuyền tinh tế.
Nhưng điều đó không có nghĩa là Salah không được xuất hiện trong vòng cấm hay ít nguy hiểm tại khu vực này vào các tình huống cố định. Xem lại pha lập công của anh vào lưới Palace, tiền đạo 29 tuổi là một trong 4 cầu thủ đóng quân trong vòng cấm – nhưng đứng cách xa 3 người còn lại.
Điều này giúp anh có thể lén di chuyển đến cột sau và, khi quả bóng được đưa tới đó bằng cái đầu của Van Dijk, Salah đã có mặt ở đúng nơi để ghi bàn.
Khi Van Dijk ghi bàn trước Southampton, Salah đã đứng ở rìa vòng cấm.
Và anh cũng đã xuất hiện ở vị trí tương tự, chỉ hơi chếch về phía bên trái, trong trận đấu đầu tiên của mùa giải mới trước đối thủ Norwich.
Khi Van Dijk và Matip nhảy lên để tranh chấp bóng, nó đã bị phá ra ngoài. Salah đã có đủ thời gian để đưa quả bóng qua phía bên trái cơ thể trước khi dứt điểm kiếm về pha lập công đầu tiên trong mùa giải.
Các tín hiệu
Có những tín hiệu cụ thể được Liverpool sử dụng trước khi họ thực hiện một quả phạt góc hoặc đá phạt.
Thường thì một cầu thủ đang ở trong vòng cấm hoặc muốn bóng được chuyền theo một cách nhất định nào đó sẽ đưa 1 hoặc cả 2 tay lên trời. Sau đó, cầu thủ thực hiện bóng chết sẽ giơ 1 hoặc 2 tay lên để đáp lại tín hiệu mà mình nhận được.
Trong trận đấu với Palace trên sân nhà, Salah đã giơ cả hai tay lên trời, hành động này dường như để ra hiệu rằng anh muốn quả bóng được đưa tới cột gần.
Kostas Tsimikas, người thực hiện quả phạt góc, đã đáp lại với hành động tương tự.
Khi đường chuyền được thực hiện, Salah đã lao tới cột gần và thật đáng tiếc khi cú đánh đầu của anh đã bị cản phá bởi Vicente Guaita.
Mané, người đã di chuyển về phía cột xa khi Salah chạy đến cột gần, sau đó đã có mặt ở một vị trí tuyệt vời để dứt điểm khi bóng bật ra từ pha cản phá của Guaita.
Trước cú sút xa cực phẩm đưa bóng vào lưới Porto của Thiago, Matip đã giơ một cánh tay lên để ra hiệu cho Alex Oxlade-Chamberlain trước khi người đồng đội tạt bóng.
Hành động này có ý nói rằng anh muốn quả bóng được đưa tới khu vực giữa vòng 5m50 và chấm penalty.
Alexander-Arnold từng xác nhận với The Athletic rằng Liverpool có khuynh hướng nhắm đến các khu vực hơn là những cá nhân cầu thủ, bất kể chiều cao của Van Dijk, Fabinho và những người khác.
Và khu vực này là một mục tiêu rất được họ ưa chuộng.
Trong tình huống trên, Oxlade-Chamberlain đã không có một đường chuyền tốt, nhưng pha bóng cố định này vẫn được tận dụng thành công bởi màn tỏa sáng xuất thần của Thiago.
Trong trận đấu với Newcastle United vào tháng 12, Robertson đã vẫy một cánh tay trước khi thực hiện quả tạt đưa bóng hướng tới Konate đang ở cùng một không gian, gần chấm penalty.
Pha bóng ban đầu đã bị Newcastle phá ra ngoài, nhưng Alexander-Arnold đã thu hồi được bóng, sau đó đưa nó quay trở lại vòng cấm đối thủ, tới chỗ Mané, người đã kiến tạo cho Jota ghi bàn với một quả tạt chính xác.
Tín hiệu “một cánh tay” này dường như có nghĩa là người thực hiện bóng chết sẽ nhắm tới cùng một khu vực đó – giữa vòng 5m50 và chấm penalty, giống như trong trận đấu với Cardiff City ở FA Cup, khi Jota ghi bàn bằng một cú đánh đầu khác.
Ngay cả khi các đối thủ biết rõ những hành động ra hiệu này mang ý nghĩa gì, có bao nhiêu cầu thủ Liverpool xuất hiện ở trong và ngoài vòng cấm, hoặc những khu vực mà The Reds có khuynh hướng đưa bóng tới trong các tình huống cố định của họ, vẫn rất khó để ngăn cản đội bóng này tạo ra những cơ hội ghi bàn từ chúng.
Liverpool đã, và sẽ luôn, ghi được các bàn thắng từ những tình huống bóng chết, nhưng tần suất hiện tại thực sự quá điên rồ. Các đối thủ đang hoàn toàn bất lực trong việc ngăn cản họ làm điều đó. Họ không hề có dấu hiệu nào cho thấy mình đang chậm lại và, với việc đã có đến 11 cầu thủ khác nhau ghi bàn và 7 cầu thủ tham gia vào khâu kiến tạo, điều đó chứng tỏ rằng bất cứ ai trong đội bóng này cũng có thể khiến bạn tổn thương.
Nguồn: Lược dịch từ bài phân tích “Analysing Liverpool’s set-piece success: Aiming for zones, lurking Salah and second-phase shots” của ký giả Caoimhe O'Neill, đăng tải trên The Athletic