Antonio Conte: Bộ cánh hợp thời của..."Armani" Conte

Tiếng còi mãn cuộc được vang lên sân vận động The Light của CLB Sunderland và chiếc bảng tỉ số “trơ trẽn” hiện lên tỉ số 1-0. Chiến thắng thuộc về kẻ mạnh và người hâm mộ EPL lại tiếp tục phải chứng kiến trận thắng tiếp theo của đoàn quân được chỉ huy bởi kẻ coi mình là “người thợ may” tới từ Italia.
Và gã thợ may đầy khiêm tốn đó đã đặt một dấu mốc lịch sử với CLB thủ đô London với 11 trận thắng liên tiếp với một thành tích ấn tượng trong cả tấn công lẫn phòng ngự. Người Chelsea vui mừng với việc ngự trên đỉnh EPL và Conte có thể tự thưởng cho mình một nụ cười.
 

Kể từ ngày mà những khuôn mặt cúi gằm trên sân của các cầu thủ và ánh mắt đượm một nỗi buồn sâu thẳm ngoài đường pitch của Antonio Conte tại Emirates, Chelsea đã thay đổi, không... phải nói là lột xác. Màn “lột xác” của The Blues làm tất cả phải kinh ngạc và ngả mũ kính phục với tài thao lược của chiến thuật gia người Lecce. Sự chuyển đổi từ sơ đồ 4 hậu vệ sang sơ đồ 3 hậu vệ với trung tâm là sơ đồ 3-4-3 được giới chuyên môn cho rằng là chìa khóa để Il Barone  đưa Chelsea có chuỗi ngày tháng thăng hoa tại giải bóng đá khắc nghiệt nhất hành tinh. Một xu hướng “thời trang chiến thuật” mà chắc chắn không phải do Conte đi tiên phong tại EPL nhưng lại đang được “gã thợ may” thêu dệt những “đường kim mũi chỉ” xuất sắc nhất.
 

XU HƯỚNG THỜI TRANG CHIẾN THUẬT 3 TRUNG VỆ VÀ SƠ ĐỒ 3-4-3
 

Theo Michael Cox, chuyên gia phân tích chiến thuật của tờ Guardian, đã liệt kê và tổng quan những xu hướng chủ đạo về chiến thuật của giải Ngoại hạng Anh trong thời gian đầu của mùa giải. Cox đã tổng kết có 5 xu hướng chính, đó là: pressing, số 9 ảo, hệ thống 3 trung vệ, cặp đôi trung vệ, những vai trò ít tự do hơn của các tiền vệ kiến thiết. Trong số đó, việc sử dụng 3 trung vệ đang dần trở thành một xu hướng quan trọng của giải Ngoại hạng mùa này. Conte đã áp dụng sơ đồ 3 trung vệ cho The Blues và giành được chuỗi chiến thắng hết sức ấn tượng. 
 

Về lý thuyết mang tính truyền thống, sơ đồ 3-4-3 là một sơ đồ chiến thuật tấn công mang tính cực đoan với sự tiên phong của CLB Ajax Amsterdam vào thập niên 70. Theo trang SoccerTrainingGuide.com, với 3 tiền đạo và 4 tiền vệ, đội bóng sẽ có khả năng chiến thắng lớn trong những cuộc chiến “quyết liệt” tại khu vực trung tuyến và cũng triển khai tấn công tốt. Sơ đồ 3-4-3 mang tới nhiều sự lựa chọn trên khắp mặt sân và tạo ra một đội hình tấn công năng động. Vậy sơ đồ 3 trung vệ hay cụ thể hơn đó là sơ đồ 3-4-3 mà Chelsea đang sử dụng có điểm mạnh và điểm yếu nào?

 

Điểm mạnh của sơ đồ 3 trung vệ này đó là các tiền đạo luôn ở vị trí cao và rộng nhằm tạo ra những thách thức các full-back của đối thủ hay chính là để vận hành pressing tầm cao. Bốn tiền vệ có thể cung cấp một phạm vi hoạt động rộng. Các tiền đạo và tiền vệ có khả năng hoán chuyển vị trí một cách linh hoạt, cụ thể là trong một phạm vi rộng. Hàng phòng ngự có cấu trúc tốt để kiềm tỏa những tiền đạo của đối thủ. 
 

Điểm yếu có thể nhận thấy rõ ở sơ đồ 3-4-3 đó chính là việc sẽ bị khai thác ở khu vực hai cánh bởi những cầu thủ chạy cánh bên phía đối phương. Có thể nhận thấy qua hình trên nếu hai tiền vệ lệch cánh di chuyển rộng ra hai bên cánh sẽ làm lộ ra một khoảng không gian lớn giữa họ với những cầu thủ ở trung lộ. Nếu sử dụng 4 tiền vệ giăng ngang, các tiền vệ phải có sự kỉ luật khi tham gia tấn công trong một pha tấn công, hoặc có khả năng khỏa lấp thật nhanh những khoảng trống bị lộ ra. Hai tiền vệ dâng cao sẽ rời vị trí, đội bóng sẽ dễ bị tổn thương khi bị phản công. Và cuối cùng bộ 3 trung vệ với cự ly hẹp có thể bị khai thác bởi những cầu thủ tấn công di chuyển rộng hoặc sự chuyển đổi linh hoạt giữa các cầu thủ này.
 

Để có thể vận hành hiệu quả nhất sơ đồ này, đội bóng cần có những cầu thủ phù hợp ở mọi vị trí như các hậu vệ phải nhanh, có thể hình tốt, khỏa lấp được một khoảng không dài và rộng; hay các tiền vệ phải có sự nhịp nhàng, kỉ luật trong phòng ngự cũng như tấn công; các tiền đạo cánh cần phải có khả năng 1 đối 1 tốt và mang đến những đường căng ngang có chất lượng cao. Quan trọng hơn cả là phải duy trì được sợi dây liên hệ tốt giữa hàng phòng ngự và hàng tiền vệ trong giai đoạn phòng ngự. Và Chelsea của “gã thợ may Conte” đã vận dụng và biến đổi sơ đồ này như thế nào để khoác lên cho đội bóng một bố cánh tuyệt vời như vậy?

"ARMANI" CONTE VÀ BỘ CÁNH 3-4-3

 

Sự linh hoạt, nhạy bén trong quan sát và tư duy khoa học đã giúp Conte cùng các học trò tìm ra được “số đo” thích hợp cho The Blues. Đó là cả một quá trình diễn ra trong 6 vòng đấu. Khi mới bước chân tới London, Conte đã bắt đầu với một sơ đồ có thiên hướng tấn công rất cao, đó là sơ đồ 4-2-4 đã làm nên tên tuổi trong những tháng ngày ở Bari và chuyển qua những sơ đồ khác như 4-3-3 và 4-2-3-1. Nhưng bản thân Conte nhận thấy rằng trong một số tình huống Chelsea không có được sự cân bằng cần thiết. Chuỗi 3 trận không thắng liên tiếp mà bước ngoặt là trận thua tan nát trước Arsenal trên Emirates đã làm cho Conte quyết định chuyển sang sơ đồ 3-4-3. Il Barone đã chia sẻ về sự thay đổi này: “Khi bạn bị nhiều bàn thua hơn đối thủ và ngay cả khi tạo ra nhiều cơ hội ăn bàn hơn đối phương, đó là điều không bao giờ là tốt cả. Vì lý do đó, chúng tôi quyết định chuyển sang một sơ đồ mới, đó là 3-4-3, và tôi nghĩ rằng đây là điều tốt cho đội bóng bởi vì chúng tôi có những tiền đạo đáp ứng được cho hệ thống này”. Conte đã nhìn ra được vấn đề, tìm thấy một hệ thống phù hợp với nhứng nguyên liệu mà ông có trong tay. Và rất rõ ràng, mục tiêu của Conte là cải thiện khả năng tấn công của đội bóng. Không những vậy, khả năng phòng ngự của Chelsea cũng được củng cố với sự biến đổi so với sự vận hành của sơ đồ 3-4-3 cơ bản và sự hồi sinh cũng như phát hiện những nhân tố mới. Conte đã mang tới những điều gì từ sơ đồ 3-4-3? 
 

Đầu tiên, những điểm mạnh đặc trưng của hệ thống 3-4-3 được tận dụng triệt để. Với sơ đồ 3-4-3 với 3 cầu thủ tấn công luôn ở những vị trí gần với hàng phòng ngự đối phương để tạo áp lực và thực hiện prressing tầm cao. Với những ngôi sao tấn công như Eden Hazard, Diego Costa, Willian hay Pedro, Conte đã “thuyết phục” được họ thực hiện nhiệm vụ pressing ngay trên phần sân đối phương hết sức kỉ luật tạo ra một áp lực đủ lớn lên lớp phòng ngự sâu nhất của đối thủ. Và nếu như lớp pressing đầu tiên đó bị vượt qua thì ngay phía sau sẽ là lớp pressing tiếp theo tới từ các tiền vệ và hậu vệ với cự ly đội hình được duy trì một cách hợp lý. Điểm yếu về chống phản công được Conte khắc phục phần nào nhờ sự linh hoạt trong việc chuyển đổi sang hệ thống 5-4-1 với Vitor Moses và Marcos Alonso lùi về tạo thànnh hàng thủ 5 người khi phòng ngự. Cùng với đó, bộ đôi Matic và Kante (chủ yếu là Matic) sẽ có nhiệm vụ án ngữ trước bộ 3 hậu vệ để kịp thời trám vào những khoảng trống khi các cầu thủ trung vệ bị kéo ra biên.
 

Thứ hai, bộ đôi tiền vệ trung tâm Kante và Matic thực sự trở thành cặp đôi “hoàn hảo” ở khu vực trung tuyến khi luôn phối hợp với nhau nhịp nhàng để làm chủ không gian ở trung lộ của Chelsea. Một điểm đáng lưu ý, Conte đã tạo ra một Kante mới không những chỉ biết đánh chặn, thu hồi bóng mà còn biết phát động tấn công và dâng cao tham gia trực tiếp vào giai đoạn tấn công của toàn đội. Matic trở lại với hình ảnh của một “quái vât” ở khu vực trung tuyến ngày nào. Bộ đôi Kante - Matic đã cho thấy khả năng bảo đảm sự an toàn cao cho hệ thống phòng ngự cũng như khả năng điều phối nhịp độ chơi bóng của đội bóng. Cùng với đó không thể nhắc tới bộ đôi full-back Victor Moses và Marcos Alonso ở hành lang hai biên. Đây có thể coi là chìa khóa thành công ở hai biên trong sơ đồ 3-4-3 của Conte khi hai cầu thủ này lên công về thủ hết sức nhịp nhàng. Đặc biệt, Moses thực sự là một trong những phát hiện lớn nhất của Conte kể từ khi tới Chelsea. Bá tước với đôi bàn tay khéo léo của mình đã may cho cầu thủ người Nigieria một “bộ cánh” phù hợp với những điểm mạnh và kĩ năng của anh: tốc độ, có sự khéo léo, thể lực dồi dào, miệt mài và cần mẫn.

 

Thứ ba, bộ ba trung vệ là Azpilicueta, Luiz và Cahill phối hợp với nhau rất ăn ý, bổ sung rất hợp lý cho nhau. Azpilicueta sở trường là vị trí hậu vệ cánh được sử dụng trong vai trò của một trung vệ lệch cánh sẽ mang tới tốc độ cho hàng thủ 3 người và dễ dàng thích nghi khi di chuyển rộng ra cánh để tạo áp lực cho các cầu thủ tấn công biên của đối thủ. Cahill với kĩ năng của một trung vệ đơn thuần sẽ mang tới sự an toàn nhờ khả năng bọc lót cho các đồng đội ở hàng phòng ngự. Đặc biệt, David Liuz thực sự “lột xác” trong sơ đồ 3 trung vệ. Sẽ không còn nhận ra một gã trung vệ tóc xù thi đáu mà luôn tạo ra cảm giác không an toàn, thường mắc những lỗi ngớ ngẩn nữa mà thay vào đó là một nhà kiến thiết từ hàng phòng ngự. Nhờ sự “yểm trợ” của Azpilicueta và Cahill, Luiz gần như được giảm bớt vai trò phòng ngự đơn thuần. Hậu vệ người Brazil được chơi tự do hơn và thoải mái cầm bóng tiến lên phía trước, dâng cao tranh cướp bóng ngay từ khu vực giữa sân. Và trên hết, Luiz gợi nhớ tới hình ảnh của Bonucci tại Juventus và Azzurri nhờ khả năng phân phối bóng ngay và phất những đường bóng bổng ngay từ phần sân nhà với độ chính xác rất cao lên phía trên cho các cầu thủ tấn công nhằm chuyển trạng thái từ phòng ngự sang tấn công nhanh nhất có thể. Điều đó tạo nên một vũ khí đáng sợ của Chelsea trong mùa giải này mà rất nhiều đội bóng đã trở thành nạn nhân như Manchester City, MU, Everton, Tottenham…
 

Thứ tư, với sơ đồ 3-4-3, Eden Hazard như được trút bỏ gánh nặng phòng ngự để tập trung cho mặt trận tấn công với vai trò tự do hơn. Với việc hoạt động tự do của Hazard cùng với khả năng hoạt động rộng của Diego Costa đã tạo ra sự hoán đổi vị trí hết sức giữa các cầu thủ tấn công với nhau và giữa các tiền đọa với các tiền vệ. Conte đã tìm thấy được hệ thống phát huy được mọi tố chất kĩ thuật của cầu thủ người Bỉ, giúp anh hồi sinh rồi tỏa sáng để đưa đoàn quân Chelsea bay cao tại giải Ngoại hạng với 11 trận thắng liên tiếp.
 

BỘ CÁNH ẤY BAO GIỜ SẼ NHÀU?
 

Những đường kim mũi chỉ điêu luyện và sáng tạo đã giúp “thợ may” Conte tạo ra được một bộ đồ tuyệt vời cho Chelsea và mang một xu hướng “thời trang chiến thuật” trở lại với EPL, đó là hệ thống 3 trung vệ. Sự vận hành trơn tru và hiệu quả của sơ đồ 3-4-3 đang là rõ ràng so với những hệ thống cũng vận hành với sơ đồ 3 trung vệ khác tùy vào giai đoạn của trận đấu như Manchester City, Tottenham… Để có được sự vượt trội đó chắc chắn Conte không chỉ may “những đường chỉ chiến thuật” theo khuôn mẫu mà còn đó là những sự sáng tạo và linh hoạt trong cách thức vận hành và sử dụng nhân sự. Chính vì vậy mà khi cánh nhà báo hỏi ông, "Liệu ông có phải là một Giorgio Amarni trong làng bóng đá không?"; Câu hỏi tưởng như khôi hài ấy lại ngầm mang khẳng định tài chiến thuật của ngài Bá tước. Conte chỉ biết cười phá lên, có lẽ là ông bất ngờ và ngại ngùng, nhưng cũng có lẽ vì ông quá vui vì bản thân đã đạt được những thành công bước đầu.
 

Một lần nữa trên một đấu trường được coi là khắc nghiệt nhất thế giới, khi mà các đồng nghiệp đáng gờm như Pep Guardiola. Pochettino, Mourinho, Koeman, Klopp, Wenger đang gặp phải những vấn đề thì Il Barone lại nhanh chóng tìm ra giải pháp phù hợp và vượt lên bằng sự khổ luyện trên sân tập, tinh thần đoàn kết, kỉ luật và sáng tạo. Bộ cánh của “thợ may” Conte có thể sẽ bị làm nhàu không? Chắc chắn câu trả lời là có, nhưng đó sẽ là lúc nào? Conte và các học trò hiểu điều đó. Nhưng các cổ động viên của The Blues và giới mộ điệu hãy cứ chiêm ngưỡng “bộ cánh 3-4-3” và thưởng thức nó như một tác phẩm nghệ thuật.

AUGUSTUS (TTVN)