Vì sao Manchester United không thể triển khai phương án số 9 ảo?

Nếu hệ thống số 9 ảo thực sự đơn giản, chúng ta sẽ có rất nhiều ví dụ về các đội bóng sử dụng thành công nó.

Mùa giải 2022-23 đã bắt đầu – như thường thấy – với sự vắng mặt của Anthony Martial. Chỉ vài ngày trước khi chiến dịch Premier League đầu tiên của Erik Ten Hag, trên cương vị HLV trưởng của Manchester United, khởi tranh, đã xuất hiện thông báo nói rằng tiền đạo người Pháp của CLB chủ sân Old Trafford, người vừa được tận hưởng một giai đoạn tiền mùa giải tuyệt vời, sẽ không thể tham gia thi đấu. 

Martial là một trong 2 tiền đạo thuộc diện “lão thành” trong đội hình Man United. Người còn lại, Cristiano Ronaldo, cũng có những rắc rối của riêng mình. Ngôi sao người Bồ Đào Nha đã vắng mặt trong toàn bộ chuyến du đấu trước mùa giải của CLB. Anh đã chơi 45 phút trong trận giao hữu với Rayo Valleccano, diễn ra cách 1 tuần trước trận đấu với Brighton, nhưng lại nằm trong số những cầu thủ rời khỏi Old Trafford trước khi tiếng còi mãn cuộc cất lên.

Ten Hag đã lên tiếng khẳng định Ronaldo thực sự thua kém các đồng đội của anh cả về mặt thể lực và thích nghi chiến thuật. Thêm vào đó là scandal bỏ về sớm, rõ ràng Ten Hag có lý do chính đáng để không điền tên anh vào đội hình đá chính trong trận đấu đầu tiên của Man United ở mùa giải 2022-23. 

Điều đó đã khiến Man United không có nhiều sự lựa chọn cho vị trí trung phong, và ngay lập tức các fan Quỷ Đỏ đã khiến Twitter tràn ngập cụm từ “số 9 ảo”. Phương án Bruno Fernandes đá số 9 ảo, hoặc Donny Van de Beek đá số 9 ảo với Bruno chơi phía sau anh, đã đồng loạt được nhắc đến.

Đây là chuyện cực kỳ dễ đoán, bởi vì nó đã xảy ra rất nhiều lần trước đây. Mỗi khi một trong các trung phong của Man United dính chấn thương, các CĐV của họ sẽ bắt đầu đề xuất số 9 ảo. Khi bạn nhìn thấy các đề xuất về việc ai đó tại CLB này nên chơi số 9 ảo, bạn có thể khẳng định rằng những người đang hô hào điều này không thực sự biết chính xác số 9 ảo là gì cả. Sự thật này đã được xác thực khi một tài khoản twitter nổi tiếng cho rằng Marcus Rashford nên được triển khai chơi số 9 ảo.

How Man Utd should lineup in attack vs. Brighton:

Rashford
Garnacho Bruno Sancho

Sancho as a wide playmaker, Bruno at 10, Garnacho as an inverted winger & Rashford as a false 9. pic.twitter.com/mSwlnWGRIf

— Statman Dave (@StatmanDave) August 4, 2022

***

Trong vài năm qua, số 9 ảo đã trở thành một thuật ngữ thông dụng được nhắc đến thường xuyên hơn nhiều so với số trường hợp mà một số 9 ảo thực sự được sử dụng. Trong khi trên thực tế thì những đội bóng thi đấu với một số 9 ảo thực sự khá hiếm, nhưng các fan bóng đá lại có khuynh hướng liên tưởng từ này với bất kỳ ai không phải một tiền đạo trung tâm truyền thống nhưng chơi ở vị trí tiền đạo trung tâm. Một cầu thủ chạy cánh trái hoặc một tiền vệ tấn công không phải những trung phong thực thụ, vì vậy khi được triển khai chơi ở trung lộ, hiển nhiên cách sắp xếp đó sẽ biến họ thành “số 9 ảo”, phải chứ? 

Hoàn toàn sai!

Một số 9 ảo không được quyết định bởi chuyện ai là người được giao cho vị trí tiền đạo trung tâm. Số 9 ảo là một vai trò được quyết định bởi cách thi đấu mà bạn yêu cầu tiền đạo trung tâm của mình thực hiện. Đúng, nó thường được đảm nhận bởi các tiền vệ hoặc các cầu thủ đá cánh, nhưng không nhất thiết phải như vậy. Nếu số 9 truyền thống của bạn sở hữu một bộ kỹ năng có thể đá số 9 ảo, anh ta cũng có thể thực hiện vai trò đó. (Karim Benzema thường được sử dụng như một số 9 ảo giữa Ronaldo và Gareth Bale. Harry Kane đã đá số 9 ảo dưới thời Jose Mourinho).

Trung phong / “vị trí số 9” có rất nhiều biến thể khác nhau. Chúng ta có những “con cáo trong vòng cấm” – kiểu trung phong cổ điển được đặt tên là Poacher. Có những cầu thủ nhỏ con hơn di chuyển tại các hành lang, những Target Men (tiền đạo mục tiêu) to cao, những cầu thủ đá quay lưng lại với khung thành và thực hiện “hold up play” (nhận bóng, cố gắng giữ bóng, chờ các đồng đội dâng lên để phối hợp). Số 9 ảo chỉ là một biến thể khác. Chỉ vì một cầu thủ không khớp với hồ sơ của “trung phong truyền thống” không tự động biến anh ta thành một số 9 ảo.

Vậy, chính xác thì số 9 ảo là gì? 

Số 9 ảo là một hệ thống sử dụng tiền đạo trung tâm để phân tán hàng thủ bằng cách kéo các cầu thủ đối phương rời khỏi vị trí hoặc tạo nên thế áp đảo quân số tại các khu vực. Chiến thuật chính để làm những điều đó là cho tiền đạo trung tâm từ một vị trí xuất phát trên cao lùi xuống trung tuyến để nhận bóng cách xa các trung vệ đối thủ, thường là tại vùng khung gian giữa 2 tuyến tiền vệ và hậu vệ của đối phương. 

Các trung vệ đã quen với việc một trong số họ kèm sát một tiền đạo trung tâm trong thế vai kề vai, trong khi người còn lại ở gần đó sẵn sàng yểm trợ. Nếu tên trung phong kia lùi xuống trung tuyến, động thái đó có thể tạo ra mọi loại sát thương với việc các trung vệ bối rối không biết mình nên tiếp tục bám theo hay mặc kệ hắn ta và ở lại giữ vị trí tại hàng thủ. Chỉ cần đọc từng lời kể của Nemanja Matic và Rio Ferdinand về trận chung kết Champions League năm 2011, bạn sẽ hiểu về sự khổ sở của các trung vệ khi phải đưa ra sự lựa chọn trong các tình huống như vậy. 

Số 9 ảo được triển khai trong một sơ đồ 4-3-3 cơ bản với các cầu thủ chạy cánh có vị trí xuất phát cao và rộng. Tiền đạo trung tâm sẽ lùi thật sâu nhằm mục đích đạt được một trong hai điều đã đề cập, tùy thuộc vào cách phản ứng của các trung vệ. Nếu trung vệ quyết định tiếp tục bám theo trung phong, rời khỏi vị trí của anh ta, điều đó sẽ tạo cơ hội cho 2 cầu thủ tấn công cánh thực hiện những pha di chuyển khai thác khoảng trống được mở ra, hình thành thời cơ chuyển đổi trạng thái phản công nhanh. 

Nếu trung vệ chọn giữ vị trí ở lại hàng thủ và không bám theo trung phong khi anh ta lùi xuống trung tuyến, vậy thì trung phong này chỉ đơn giản là tạo ra thế áp đảo quân số ở trung tuyến, mang lại cho đội của mình lợi thế 4 chọi 2 hoặc 4 chọi 3 tại đây. Điều này cho phép đội của bạn kiểm soát hoàn toàn khu vực giữa sân và thậm chí là cả trận đấu. Bạn cầm cương cuộc chơi và tạo ra các pha tấn công từ đó. 

Cầu thủ đảm nhận vai trò số 9 ảo cần phải sở hữu khả năng cảm quan đặc biệt phi thường. Trước khi nhận bóng, họ phải thường xuyên “quét” sân đấu để biết mình nên thực hiện pha chạm bước một tại đâu và bảo vệ nó khỏi các trung vệ ở phía sau mình. Họ cần biết mình nên thực hiện một đường chuyền nhanh cho một trong các chân chạy đang có điều kiện lý tưởng để nhận bóng và đột phá, hay bản thân đang ở trong một khoảng trống và cần giữ bóng lại. Nếu trung vệ không bám theo số 9 ảo lùi sâu, vậy thì họ sẽ chỉ trở thành một tiền vệ thứ tư, và do đó họ phải có những kỹ năng của một tiền vệ. Đó là lý do tại sao bạn chủ yếu thấy những cầu thủ có kinh nghiệm chơi tiền vệ đảm nhận vai trò này.

Không hề có chuyện giao vai trò này cho bất kỳ tiền vệ nào cũng được. Họ phải là một tiền vệ có thiên hướng tấn công, bởi vì khả năng dứt điểm là rất quan trọng. Một khi quả bóng được triển khai tiến xa hơn trên sân đấu, số 9 ảo cần phải xoay người và tiếp tục tham gia vào tình huống tấn công, thường là trở thành cầu thủ thứ hai hoặc thứ ba chạy vào vòng cấm. 

Yếu tố quan trọng nhất trong tất cả chính là khả năng căn thời điểm. Số 9 ảo cần phải biết thời điểm thích hợp để lùi sâu xuống trung tuyến. Bạn phải đảm bảo rằng bản thân đã xuất phát tại vị trí của một số 9 thông thường, và sau đó mới lùi xuống trung tuyến. Nếu bạn lùi xuống quá sớm, các trung vệ sẽ không bám theo và bạn sẽ chỉ đơn giản là trở thành một tiền vệ bổ sung, chẳng thể tạo ra khoảng trống cho các cầu thủ đá cánh tấn công vào.

***

Số 9 ảo không phải là một chiến thuật mới lạ. Johan Cruyff từng sử dụng Michael Laudrup trong vai trò này khi ông còn dẫn dắt Barcelona. Tuy nhiên, không nhiều đội bóng nổi tiếng với việc tận dụng được nó. Pep Guardiola từng sử dụng nó trong 1 năm với Lionel Messi. ĐTQG Tây Ban Nha từng dùng Cesc Fabregas đảm nhận vai trò này tại Euro 2012. Liverpool đã giao cho Roberto Firmino (và một chút với Diogo Jota) đảm nhận nó trong vài mùa giải qua. Có những thời điểm, Real Madrid đã sử dụng Karim Benzema như một số 9 ảo giữa Cristiano Ronaldo và Gareth Bale, trong khi Mourinho đôi khi cũng làm vậy với Harry Kane.       

Còn có vài ví dụ khác, nhưng danh sách này vẫn rất ngắn, vì đây là một hệ thống rất khó dùng. Điều đó sẽ dẫn chúng ta đến câu hỏi chính của bài phân tích này: Liệu Manchester United có thể triển khai nó không?

Có 2 yếu tố đóng vai trò then chốt trong chuyện này. Đầu tiên và rõ ràng nhất là Man United có trong đội cầu thủ nào sở hữu khả năng trở thành một số 9 ảo giỏi hay không? Yếu tố thứ hai là hãy nhớ rằng, không chỉ cần có một số 9 ảo chuẩn chỉ, đội bóng triển khai nó còn phải có những cầu thủ phù hợp với hệ thống này ở tất cả các vị trí khác nữa. 

Sự lựa chọn số một và hiển nhiên cho vai trò số 9 ảo tại Man United sẽ là Bruno Fernandes. Đội chủ sân Old Trafford đã thỉnh thoảng sử dụng Fernandes như một số 9 ảo, nhưng họ chưa bao giờ thực sự thành công với kế hoạch này. Bruno chơi tốt nhất khi được đảm nhận vai trò số 10, thực hiện các pha xâm nhập vòng cấm từ phía sau tiền đạo trung tâm. Theo định nghĩa, điều đó yêu cầu phải có một cầu thủ chơi phía trước anh. 

Trên lý thuyết, điều này sẽ biến Bruno thành một cầu thủ rất nguy hiểm với những pha di chuyển muộn vào vòng cấm, nhưng khi ngôi sao người Bồ Đào Nha đóng vai trò số 9 ảo, rất khó để Man United được hưởng lợi lớn từ chiến thuật này. Bruno không giỏi trong việc đón các đường chuyền trong khi bị gây áp lực và sau đó xoay người, đây là lý do khiến anh thường xuyên cố thực hiện những cú vẩy bóng hoặc các đường chuyền một chạm. Đặc điểm thiếu kiên nhẫn của Bruno cũng khiến anh thường xuyên lùi xuống nhận bóng quá sớm, qua đó khiến sự hiện diện của số 9 ảo trở nên vô hại, vì nó chỉ làm cho Man United thiếu đi một cầu thủ ở phần sân đấu trên cao. 

Donny van de Beek là một trường hợp tương tự. Van de Beek thiếu khả năng chuyền bóng của Bruno nhưng quan trọng nhất, thuộc tính tuyệt vời nhất của anh là khả năng thực hiện những pha di chuyển sớm vào vòng cấm đầy khôn ngoan. Van de Beek có thể chơi phía sau một số 9 ảo, nhưng tại sao bạn lại đặt ngôi sao người Hà Lan vào một vai trò tước đi những đặc tính tốt nhất của anh và yêu cầu anh làm những việc mà mình không giỏi cơ chứ?

Martial có rất nhiều yếu tố của một số 9 ảo trong lối chơi / bộ kỹ năng của mình. Anh rất giỏi trong việc lùi sâu để liên kết lối chơi, nhưng thiếu đi những kỹ năng tiền vệ có thể giúp anh trở thành một số 9 ảo toàn diện. Khi ngôi sao người Pháp dính chấn thương vào đầu mùa giải 2019/20, Ole Gunnar Solskjaer đã triển khai Marcus Rashford ở trung lộ và yêu cầu anh chơi như Martial – quay lưng lại với khung thành và có rất nhiều yếu tố của một số 9 ảo. Sắp xếp đó đã hoàn toàn không có chút tác dụng gì cả. Khi Martial bị treo giò vào đầu mùa giải 2020/21, Rashford lại một lần nữa được chuyển vào đá trung phong, nhưng không bị yêu cầu chơi quay lưng lại với khung thành. Bài học kinh nghiệm đã được rút ra. 

Trong trận đấu mở màn chiến dịch 2022/23, trước đối thủ Brighton, Man United đã triển khai Christian Eriksen chơi số 9 ảo, nhưng nhiều yếu tố khác nhau đã khiến chiến thuật này hoàn toàn không có chút hiệu quả nào. Eriksen đã thường xuyên lùi sâu để nhận bóng, nhưng động thái đó đã hết lần này đến lần khác trở nên vô nghĩa vì Scott McTominay cứ chăm chăm dâng cao chạy lên phía trước. 

Trong xuyên suốt trận đấu, McTominay sẽ thường xuyên trở thành một trong những cầu thủ dâng cao nhất của Man United. Điều này giúp Brighton chẳng cần phải hy sinh một trung vệ bám theo Eriksen và do đó chẳng tạo ra khoảng trống nào mà các cầu thủ đá cánh có thể khai thác.  

Nhưng khi McTominay không ham dâng cao, Man United vẫn chẳng thể tận dụng được những khoảng trống mà Eriksen mở ra, bởi vì họ không tạo nên được các pha di chuyển chuẩn chỉ, hoặc chỉ đơn giản là vì chẳng thể thực hiện những đường chuyền khai thác chúng. Rốt cuộc, hệ thống này chỉ làm Man United có một tiền vệ đảm nhận vai trò tiền đạo trung tâm, họ chẳng hề được hưởng lợi từ việc sử dụng một số 9 ảo, và đương nhiên cũng hoàn toàn chẳng được hưởng chút lợi ích nào mà một trung phong thực thụ có thể mang đến. 

Như tôi đã đề cập từ trước: Không chỉ cần có một số 9 ảo đúng chuẩn, đội bóng triển khai nó còn phải có các cầu thủ phù hợp với hệ thống này ở tất cả những nơi khác nữa. Một trong những nơi đó là vị trí hậu vệ cánh. 

Nếu bạn đang đối đầu với một đội bóng mà trung phong của họ lùi sâu và các cầu thủ đá cánh thực hiện những pha di chuyển vào phía trong, đâu là cách để phòng ngự trước chiến thuật này? Đó là để các hậu vệ cánh của bạn chơi bó vào bên trong hơn một chút và chống đỡ những động thái tấn công đến từ các tiền đạo cánh của đối thủ. 

Điều đó sẽ mở ra rất nhiều khoảng trống cho các hậu vệ cánh phía bên kia chiến tuyến thực hiện những pha di chuyển overlap (chồng cánh phía ngoài) và tấn công. 

Bạn cần các hậu vệ cánh giỏi chồng cánh, có thể thực hiện những pha di chuyển đó và cung cấp mối đe dọa từ hai cánh. Hãy nhớ lại tất cả các đội bóng đã sử dụng thành công số 9 ảo, và tiếp tục nghĩ đến các hậu vệ cánh mà họ sở hữu. Dani Alves ở Barcelona, Jordi Alba ở ĐTQG Tây Ban Nha, Marcelo ở Real Madrid, Andy Robertson và Trent Alexander-Arnold ở Liverpool. 

Man United chẳng sở hữu những hậu vệ cánh có thể cung cấp mối đe dọa này. Diogo Dalot là một cầu thủ ổn, Luke Shaw có trình độ tốt nhưng chẳng đến mức tuyệt vời, và anh giỏi underlap (di chuyển chồng cánh phía trong) hơn là chồng cánh phía ngoài. Trong khi đó, Erik Ten Hag đã dành toàn bộ giai đoạn chuẩn bị tiền mùa giải để yêu cầu các hậu vệ cánh của ông chơi thiên về hướng Inverted Full Back, bó vào phía trong để hoạt động như những tiền vệ tăng cường khi Man United kiểm soát bóng. Đó là những gì họ đã làm trong suốt mùa hè, giờ bạn lại muốn họ thực hiện những tình huống bứt phá dọc hai biên ư? 

Và tất nhiên, hàng tiền vệ đóng vai trò tối quan trọng trong một hệ thống sử dụng số 9 ảo – trong trường hợp của Man United, họ thiếu đi những yếu tố cần thiết tại đó. Mục đích của một số 9 ảo là kéo các hậu vệ rời khỏi vị trí, hoặc giúp đội mình tạo lợi thế áp đảo quân số ở trung tuyến và kiểm soát hoàn toàn khu vực đó của sân đấu. Để làm được điều này, bạn cần những cầu thủ kiểm soát bóng tốt và có thể cầm cương trận đấu.

Manchester United không có điều đó. Scott McTominay và Fred không phải là những tiền vệ kiểm soát. Bruno cũng không phải. Dẫu có tăng cường thêm một tiền vệ thứ tư vào tổ hợp này cũng sẽ chẳng giúp bạn đột nhiên thống trị được khu vực giữa sân khi mà 3 người còn lại chẳng thể làm điều đó. 

Kết quả là, trước Brighton trong trận đấu mở màn chiến dịch 2022-23, mặc dù Man United có thời lượng kiểm soát bóng lên tới 63%, nhưng họ chưa bao giờ kiểm soát được thế trận. 

Lần tới, khi có người kêu gọi Man United sử dụng số 9 ảo, tôi chỉ muốn họ khựng lại một chút và tự hỏi bản thân một số câu hỏi như ‘điều này có đặt các cầu thủ vào vị trí tối ưu của họ hay không, hay mình chỉ đang muốn tất cả những cầu thủ mà mình yêu thích được vào sân?” Với đội hình hiện tại của Man United, có lẽ vế sau mới là câu trả lời chính xác. CLB chủ sân Old Trafford chỉ đơn giản là không có nhân sự cần thiết để sử dụng hệ thống này (tôi hiểu có những thời điểm họ chẳng còn sự lựa chọn nào khác, tôi cũng không nghĩ rằng mình thông minh hơn Erik Ten Hag, ông từng thành công khi sử dụng số 9 ảo trong quá khứ, điều này chắc chắn sẽ dẫn đến việc đây là một phương án chiến thuật mà ông ấp ủ trong tâm, nhưng trừ khi có những sự thay đổi bất ngờ về nhân sự tại Man United, khả năng thành công của nó là cực kỳ thấp).

Theo Kwest Thoughts