Bức ảnh dưới đây sẽ khiến bạn ngỡ rằng mình đang bị hoa mắt. Trận giao hữu tiền mùa giải của Manchester City với Bayern Munich ở Nhật Bản mới chỉ trôi qua 3 phút, và đoàn quân vừa giành được một cú ăn ba lịch sử sau chiến dịch 2022/23 đang thi triển một đội hình mới.
 |
Đó là 4-2-5.
Đúng vậy, bạn không nhìn nhầm đâu – chẳng có ai án ngữ trước khung thành của The Citizens cả.
Jack Grealish đang đứng ngoài khung hình, ở tít đường biên bên cánh trái của hàng tiền đạo, nhưng hãy quên anh ta đi và tập trung sự chú ý của bạn vào trung vệ lệch trái của Man City. Chính là cái gã đang cầm bóng ấy. Khác hẳn với trang phục thi đấu của phần còn lại của đội, anh ta mặc một bộ đồng phục màu vàng dạ quang dành cho… thủ môn.
Chuyện quái gì đang xảy ra vậy? Chẳng phải gã đó là Ederson sao!
Ngay cả khi nhìn nhận tình huống này dựa trên những tiêu chuẩn khác người của Pep Guardiola, nó vẫn mang đến một cảm giác đầy kỳ quặc.
 |
Đây hoàn toàn không phải là một tình huống cá biệt, mà là một chiến thuật hẳn hoi.
Chưa đầy 10 phút sau đó, một tình huống khác liên quan tới chiến thuật này lại xuất hiện. Ruben Dias đang giữ bóng trong khi đối mặt với tiền đạo Serge Gnabry của Bayern và chờ Ederson dâng lên, trở thành một phần của hàng hậu vệ Man City để phối hợp với mình.
 |
Thủ môn người Brazil đã thực sự làm vậy, rồi nhận bóng sau khi cùng với 3 người đồng đội khác tạo thành một tổ hợp hoàn toàn có thể được mô tả là một bộ tứ hậu vệ thực thụ và…
 |
…đưa bóng ra cánh trái cho Nathan Ake.
Thế là Man City đã loại bỏ được lớp pressing đầu tiên của Bayern một cách tương đối dễ dàng.
 |
Không có gì lạ khi Bayern tỏ ra bối rối, chẳng biết phải làm gì. Họ đang bị đối thủ áp đảo quân số trong thế 6 chọi 4, nhưng nếu họ cắt cử một cầu thủ thứ 5 dâng lên để chi viện, thì điều đó sẽ khiến cho các cầu thủ của họ ở phía sau bị rơi vào thế 5 chọi 5.
 |
Nói cách khác, việc Ederson dâng cao và cùng các đồng đội tạo thành một bộ tứ hậu vệ chắc chắn sẽ giúp Man City tạo ra lợi thế quân số trước đối thủ ở phần sân của mình – với điều kiện là anh không để mất bóng, điều này đã xảy ra 1 lần trong trận đấu:
 |
Trong tình huống dưới đây, diễn ra vào cuối hiệp một, Ederson đang dâng cao hơn cả 2 trung vệ đồng đội và đưa bóng tới cho Mateo Kovacic trong một pha di chuyển phối hợp 3 người mang mục đích giải phóng Dias…
 |
…người đã tung ra một đường chuyền loại bỏ 6 cầu thủ Bayern và đưa được bóng tới cho Julian Alvarez.
 |
Sẽ không chỉ có mỗi trận đấu này khiến bạn tự hỏi Guardiola đã trải qua một mùa hè như thế nào, mà sau đó còn có cả những gì chúng ta được thấy từ Ederson ở Turf Moor trong trận đấu đầu tiên của Premier League 2023/24 trước Burnley vào tối thứ 6 nữa.
Phần lớn là bởi lối chơi một kèm (hoặc pressing) một của Burnley khi không kiểm soát bóng, điều này giúp Man City luôn có một cầu thủ được tự do trong xuyên suốt trận đấu. Cầu thủ đó “tình cờ” lại là anh chàng thủ môn kiêm tiền vệ kiến thiết lùi sâu của họ.
Những gì diễn ra tiếp theo là rất thú vị.
Trong 16 phút đầu tiên, có 3 lần Ederson cầm bóng trong thế trận mở tổng cộng 54 giây mà không hề có cầu thủ Burnley nào áp sát anh cả.
Trạng thái này cứ như thể, trong một trận đấu mèo vờn chuột, con mèo lại chẳng có hứng đuổi theo con chuột.
Ngay cả Ederson, với hai cánh tay dang rộng và lòng bàn tay hướng lên trời, cũng trông có vẻ bối rối:
 |
Từ góc nhìn của các fan Burnley (và có thể là cả một số khán giả theo dõi trận đấu qua TV, bình luận về nó trên mạng xã hội) cách tiếp cận này chắc hẳn sẽ tạo ra cảm giác khó chịu, nhưng đôi khi thật khó để xác định liệu các cổ động viên đội nhà cảm thấy bực bội vì đội của họ đã không pressing Ederson, hay vì thủ môn người Brazil đã khiến trận đấu ngừng lại.
Tuy nhiên, về mặt chiến thuật, đây thực sự là một cuộc đấu trí đầy hấp dẫn. Cả về cách Vincent Kompany nghĩ rằng Burnley có thể ngăn Man City thực hiện những đường chuyền xuyên phá hệ thống phòng ngự của mình từ hàng thủ (pressing Ederson hiếm khi là một nước cờ hiệu quả - chúng ta sẽ bàn về chuyện này sau) lẫn cách Guardiola điều chỉnh mọi thứ sau giờ nghỉ giữa hai hiệp để tìm ra một giải pháp.
Erling Haaland chính là người được hưởng lợi nhiều nhất từ những điều chỉnh đó, ngay cả khi cả hai pha ghi bàn của anh vào đêm hôm đó đều được ghi trong hiệp 1.
“Nếu có thể đưa bóng lên thẳng cho tiền đạo từ thủ môn , vậy thì sợ gì mà không làm? Chúng tôi đã làm điều đó,” Haaland chia sẻ sau trận đấu.
***
Turf Moor, Burnley; rạng sáng thứ 7.
Ederson đặt chân lên trên quả bóng, có vẻ đang nhử các cầu thủ đội chủ nhà ập vào pressing mình.
Anh chờ đợi, chờ đợi và chờ đợi.
Trận đấu mới chỉ trôi qua 79 giây, và đây chính là dấu hiệu đầu tiên của một việc sẽ thường xuyên diễn ra trong xuyên suốt thời gian bóng lăn.
Đó là Burnley sẽ không pressing Ederson. Về mặt chiến thuật, họ đang kiên định bám sát “công thức” mà Kompany đề ra và các cầu thủ quyết không “lạc trôi” khỏi nhiệm vụ của mình trong đấu pháp một kèm một. Trong bối cảnh ấy, thủ môn người Brazil chỉ có 2 phương án chuyền bóng an toàn là Ake và Manuel Akanji.
 |
Sau 7 giây cầm bóng, Ederson đành chuyền nó cho Akanji và thay vì giữ vị trí hoặc lùi về vòng cấm, những sự lựa chọn thông thường hơn, anh đã quyết định tiếp tục dâng cao lên phía trên.
 |
Sau đó, Akanji trả lại bóng cho Ederson.
Thủ môn số một của Man City hiện đang đảm nhận vị trí “trung vệ trung tâm” của một hàng thủ 3 trung vệ, với Akanji và Ake ở hai bên anh, tại một khu vực tương tự như một trong các tình huống mà chúng ta đã thấy từ trận giao hữu với Bayern Munich.
Sự khác biệt duy nhất là Kyle Walker, đứng ngoài khung hình trong ảnh dưới, đang đá cao hơn nhiều ở cánh phải của Man City. Rico Lewis, hậu vệ trái “trên giấy tờ” của đội khách, đang hiện diện ở vòng tròn trung tâm sân đấu, cùng với Rodri tạo thành một cặp tiền vệ trụ, một chi tiết rất điển hình của Man City ngày nay.
 |
Khác với Bayern trên đất Nhật Bản, không một cầu thủ Burnley nào có ý định pressing Ederson cả.
Khối phòng ngự tầm trung của Kompany chơi bó hẹp, cắt đứt mọi “tuyến đường” chuyền bóng hướng tới Lewis và Rodri ở trung tâm sân đấu.
Cuối cùng, Ederson lại đành đẩy bóng tới cho Akanji để anh có thể giúp Man City triển khai tấn công bên phía cánh phải.
 |
Trong tình huống tiếp theo, Ederson đã giữ bóng tới tận 20 giây.
 |
Tương tự như khoảnh khắc trước đó, thủ môn người Brazil lại một lần nữa trông giống như một người đàn ông đã đi qua mọi lối đi của siêu thị 2 lần mà vẫn không thể tìm thấy món đồ anh ta đang tìm kiếm.
 |
Khi sự khó chịu của đám đông cổ động viên đội chủ nhà trở nên nghiêm trọng hơn, cuối cùng cũng có một cầu thủ Burnley – Sander Berge – lao lên để pressing Ederson, qua đó thúc đẩy thủ thành số một của Man City tung ra một cú phất bóng lên cho Alvarez, người đang hoán đổi vị trí với Kevin De Bruyne để tìm khoảng trống, nhưng…
 |
…rốt cuộc lại chẳng thể kiểm soát được quả bóng trước sự truy cản của Ameen Al-Dakhil, giúp Burnley có thể chuyển sang thế tấn công:
 |
Về mặt chiến thuật, Kompany đã có những nước cờ thực sự đáng nể.
Khoảnh khắc dưới đây sẽ cho thấy Burnley của ông đã khóa chặt Man City đến thế nào với đấu pháp “một xử một”.
 |
Ederson cần làm điều gì đó khác biệt để “phá khóa” – và anh đã làm vậy.
Sau một tình huống cầm bóng 20 giây nữa, anh đã loại bỏ được lớp pressing đầu tiên của Burnley với một đường chuyền.
Cùng với việc Lewis di chuyển dạt ra phía cánh trái sân đấu và đột phá lên trên, khoảng trống đã mở ra để ngôi sao người Brazil tung ra một đường chuyền dài lên cho Haaland, người đang tì đè Jordan Beyer:
 |
Beyer đã đốn ngã tiền đạo người Na Uy, và Man City được hưởng một quả đá phạt trực tiếp…
 |
Ederson đã tiếp tục thử nghiệm.
Trong tình huống dưới đây, anh lại một lần nữa dâng cao và đảm nhận vị trí “trung vệ lệch trái” trong một bộ tứ hậu vệ, tạo ra một tam giác phối hợp với Rodri và Akanji, giống như anh đã làm với Kovacic và Dias khi đối đầu Bayern.
Tiền đạo Zeki Amdouni của Burnley cuối cùng cũng đưa ra quyết định lao vào thủ môn người Brazil để gây áp lực – một ví dụ hiếm hoi về việc Ederson bị pressing trong trận đấu này.
 |
Sau một hồi luân chuyển, quả bóng đã quay về với “trung vệ lệch trái” mặc đồng phục màu xanh lá cây và đeo một đôi găng tay thủ môn màu trắng của Man City, lần này, anh đã chuyền nó lên trên cho Phil Foden.
 |
Tuy nhiên, xét cho cùng thì Man City đã chẳng thể thâm nhập, xuyên phá hệ thống phòng ngự của đối thủ một cách mượt mà như ý muốn trong hiệp một dù cho đã ghi được 2 bàn, vậy nên một số thay đổi đã được đưa ra trong hiệp hai.
***
Đối với các đối thủ, việc pressing Ederson hiếm khi hiệu quả vì a) khả năng chơi chân “bá đạo” của anh và b) Man City cực giỏi trong việc tạo ra lợi thế quân số cho phép họ phát triển bóng trơn tru.
Thật vậy, khi đặt cạnh các thủ môn khác ở Premier League, khoảng thời gian trôi qua giữa hai khoảnh khắc Ederson nhận bóng và thực hiện một đường chuyền bóng sống ở bên ngoài vòng cấm lâu hơn nhiều so với mức trung bình của giải đấu hạng cao nhất bóng đá Anh, đây chính là minh chứng về sự điềm tĩnh của ngôi sao người Brazil và mức độ e dè của các đối thủ trong việc pressing anh.
 |
Trên thực tế, các đối thủ thực hiện chiến thuật pressing Ederson đã luôn phải nhận về “bad ending”.
Các trận đấu với Real Madrid vào cuối mùa giải trước đã mang tới cho chúng ta những ví dụ điển hình.
Trong ví dụ đầu tiên dưới đây, diễn ra trong trận đấu lượt đi của vòng bán kết Champions League trên sân Bernabeu, Vinicius Junior đã quyết định lao tới gây áp lực lên người đồng hương của mình, mặc dù các cầu thủ Madrid đang bị Man City áp đảo quân số trong thế 4 chọi 7.
Nhìn sơ qua cũng thấy Vinicius Jr đang pressing một cách lạc lõng và cô độc. Một số người hâm mộ thích nhìn thấy một cầu thủ đuổi theo quả bóng đang nằm dưới quyền kiểm soát của đối thủ một cách máu lửa, nhưng nếu việc cắm đầu cắm cổ chạy theo bóng đó chẳng phải là một phần của một hệ thống phòng ngự được tổ chức tốt, với những sự hỗ trợ bài bản xung quanh, thì làm vậy chỉ tổ phí sức vô nghĩa.
 |
Dias đã di chuyển tới một vị trí hợp lý để nhận bóng từ Ederson, trong khi đó Modric đang dâng lên để tăng quân số của Madrid lên thành 5:
 |
Dias chuyền bóng cho John Stones và…
 |
…Ilkay Gundogan đã sẵn sàng để nhận đường chuyền tiếp theo khi mà nhóm 5 người của Madrid hội tụ quá muộn màng.
 |
Gundogan đưa bóng ra cánh cho Walker, và Man City dễ dàng triển khai tấn công:
 |
Nhưng Madrid chẳng hề rút ra được bài học nào cả.
Trong tình huống dưới đây, diễn ra trong trận đấu trên sân Etihad 1 tuần sau đó, Karim Benzema đang ập tới pressing Ederson sau đường chuyền về của Stones:
 |
Cũng giống như Vinicius Jr trong ví dụ trên, Benzema chỉ đang lãng phí sức lực của mình. Ban đầu, lợi thế quân số của Man City lên tới 4 chọi 1, và sự trợ giúp muộn màng mà tiền đạo người Pháp nhận được sau đó từ hai người đồng đội chẳng hề tạo ra khác biệt gì:
 |
Ederson chuyền bóng cho Stones, Vinicius chẳng thể áp sát đủ nhanh và…
 |
…De Bruyne chiếm lĩnh một vị trí nằm gần đường biên cánh phải để nhận đường chuyền tiếp theo.
Kiểu tình huống này đã liên tục xuất hiện trong cả 2 lượt trận, và cuối cùng Man City đã giành chiến thắng với tỷ số chung cuộc 5-1.
***
“Khi bạn đối đầu với những đội bóng thi triển lối phòng ngự một kèm một, thì người được tự do chính là thủ môn,” Guardiola chia sẻ sau trận đấu với Burnley. “Với chất lượng của các thủ môn mà chúng tôi sở hữu, với chất lượng của các tiền đạo mà chúng tôi sở hữu, đó là một món vũ khí khác mà chúng tôi nhất định phải sử dụng.”
Vào rạng sáng thứ 7, Man City đã phải mất một thời gian để có thể sử dụng món vũ khí này của họ một cách hiệu quả. Ngay từ đầu hiệp hai, đấu pháp mới của The Citizens đã lập tức được thi triển – Ederson nhận bóng ngay sau tiếng còi bắt đầu hiệp đấu và tung ra một đường chuyền dài lên cho Haaland ở cánh phải.
 |
Ngôi sao người Na Uy đánh đầu đưa nó tới chân Walker, và thế là Man City đang kiểm soát bóng bên phần sân Burnley sau một tình huống lên bóng khá cổ điển.
 |
Ederson đã liên tục thực hiện những đường chuyền như vậy trong xuyên suốt hiệp hai, nhưng thường là từ một vị trí lùi sâu hơn so với cách chơi trong hiệp một, giúp kéo dài sân đấu và tạo ra cho Haaland khoảng trống cũng như cơ hội 1 đấu 1 với Beyer. Các pha di chuyển khôn ngoan của Alvarez và Foden, những người đã thường xuyên lôi kéo hai trung vệ khác của Burnley dâng lên gần khung thành Man City hơn, cũng đã góp công vào đấu pháp này.
Trong tình huống dưới đây, Beyer đã chơi đủ tốt để đoạt được bóng, nhưng bạn vẫn có thể thấy rõ Man City đã cô lập trung vệ này với Haaland tốt đến thế nào.
 |
Chiến thuật lên bóng trực diện này vẫn đòi hỏi sự kiên nhẫn từ phía Man City, nhưng kiểu kiên nhẫn lần này khác với hiệp một, khi Ederson dâng lên cao, đứng yên với một chân đặt lên quả bóng và kiên nhẫn quan sát các động thái ở phía trước, cả từ các cầu thủ Burnley lẫn các đồng đội.
Trong hiệp hai, anh thường chiếm lĩnh những vị trí thấp hơn và sử dụng các hậu vệ đồng đội để dụ Burnley đẩy cao đội hình.
Trong ví dụ dưới, Ederson đang chuyền bóng qua lại với Walker:
 |
Khi Walker trả bóng lại cho Ederson, đã có tới 6 cầu thủ Burnley tràn sâu sang phần sân Man City:
 |
Ederson giờ đây đã có thể tung ra một cú phất bóng loại bỏ một số lượng lớn các cầu thủ đối phương – tổng cộng là 8 người (bên ngoài khung hình, Foden đang kiềm chân một đối thủ ở cánh phải, và Connor Roberts cũng đã dâng lên để theo kèm Lewis ở cánh trái của Man City).
 |
Rất may cho Burnley, sau đường chuyền dài tuyệt vời từ Ederson, Haaland đã không thể có được một pha đón bóng tốt để thẳng tiến về phía khung thành đối thủ.
 |
Chưa đầy 3 phút sau, Ederson đã có một cú phất bóng khác dành cho tiền đạo người Na Uy từ dưới sâu.
Haaland đã tì đè đối thủ đang theo kèm mình một cách thành thạo – không ngôn từ nào có thể diễn tả hết sự tài giỏi của anh trong việc này, cũng như việc đấu pháp này sẽ khó sử dụng đến thế nào nếu Man City không có sự phục vụ của anh trên sân đấu (trận đấu với Brentford vào cuối mùa trước là một ví dụ) – và đẩy quả bóng tới cho Alvarez, người đang đột phá lên trên cùng Foden.
 |
Sau đó, Haaland dạt sang cánh trái một chút trước khi lao đi, còn Foden thì bứt tốc ở cánh phải.
Đáng tiếc, Alvarez đã có một đường chuyền hơi thừa lực, nếu không Foden đã có thể cầm bóng thẳng tiến về phía khung thành.
 |
Sự ăn ý giữa Haaland, Alvarez và Foden thật tuyệt vời.
Trong ví dụ dưới, Alvarez đang lùi sâu xuống trung tuyến, nhận thức rõ ràng rằng trung vệ Al-Dakhil sẽ bám theo mình vì đấu pháp của Burnley là phòng ngự một kèm một. Giờ đây, Foden đang hiện diện ở một khoảng trống quá lý tưởng và trở thành một phương án hết sức dễ dàng dành cho khả năng phân phối bóng của Ederson.
 |
Thật vậy, thủ môn người Brazil đã có một đường chuyền tốt đến mức Foden có thể lập tức thực hiện một cú vô lê một chạm đưa bóng lên phía trên cho Haaland…
 |
…người đang 1 chọi 1 với một trung vệ và cầm bóng lao về phía vòng cấm của Burnley.
 |
Sau đó, Haaland di chuyển cắt vào phía trong, còn Alvarez băng sang cánh phải và Man City, một lần nữa, đã có thêm một pha tấn công khung thành đối thủ trong nháy mắt.
 |
Có thể thấy, những đường chuyền dài của Ederson thật đáng kinh ngạc – cả về lực lẫn độ chính xác!
Chắc chắn sự bực bội đã hình thành ở một số cầu thủ Burnley, tương tự với cảnh ngộ của Xhaka tại Etihad vào tháng Tư.
Trong tình huống dưới, khi Walker chuyền về cho Ederson, Anass Zaroury đã quyết định pressing thủ môn người Brazil.
 |
Zaroury điên cuồng đuổi theo quả bóng, còn Ederson thì điềm tĩnh chuyền nó tới cho Rodri, người đã xoay cơ thể…
 |
…tìm thấy Akanji và…
 |
…Man City lại có thêm một pha tấn công.
***
Cựu hậu vệ của Liverpool và ĐTQG Anh, Jamie Carragher, khi bình luận về trận đấu này trên đài truyền hình Sky Sports của UK đã nói rằng ông “rất muốn được xem Ederson thi đấu trong tư cách một cầu thủ ‘outfield’ (thuật ngữ chỉ 10 vị trí ngoài thủ môn) vào một ngày nào đó”.
Tuy nhiên, theo một cách nhìn nhận, hoàn toàn có thể nói rằng Ederson đã “sắm vai” cầu thủ “outfield” cho Man City mỗi tuần.
Làm thế nào để đối phó với tay thủ môn này và đội bóng của hắn ta? Đây là một câu hỏi cực kỳ, cực kỳ hóc búa đối với mọi đối thủ.
“Tôi nghĩ sẽ có nhiều đội bóng triển khai đấu pháp phòng ngự 1 kèm 1 hơn ở mùa giải này,” Haaland nhận định. “Vậy thì cứ nhào vô đây xem nào!”
Theo Stuart James, The Athletic.
Bayern Munich
Nhật Bản
