Huỷ diệt Iran với tỉ số 6-2 trong ngày ra quân, đội tuyển Anh lập tức được đưa lên mây với những lời tán dương. Thế nhưng, sự bế tắc và trận hoà có phần may mắn trước Mỹ khiến người ta phải nhìn nhận lại những vấn đề nội tại của Tam Sư.
Đơn điệu và bế tắc trong triển khai bóng
Kiên định với sơ đồ 4-3-3 đã rất thành công trong trận đấu mở màn, Gareth Southgate tiếp tục yêu cầu các học trò duy trì khối đội hình mở rộng và đẩy cao hai biên trước Mỹ. Tuy nhiên, Gregg Berhalter dường như đã có sự phân tích kĩ lưỡng lối chơi tuyển Anh và đưa ra một điều chỉnh dù nhỏ, nhưng đầy lợi hại nhằm khắc chế sự chủ động trong triển khai bóng từ phần sân nhà của đối phương.
Với sự thay đổi nhân sự duy nhất so với trận hoà Wales 1-1, khi đặt một tiền đạo thực thụ là Haji Wright vào sân đá chính thay Josh Sargeant, Mỹ vận hành trong phần lớn thời gian ở cấu trúc 4-4-2 phẳng cự li trung bình. Wright và Timothy Weah hợp thành tấm lá chắn đầu tiên, kìm kẹp tiền vệ trụ của Anh là Declan Rice, đồng thời chắn lựa chọn chuyền bóng xuyên tuyến của hai trung vệ là Harry Maguire và John Stones.
| Biểu đồ vị trí hành động phòng ngự của Mỹ trước Anh, với số lượng đáng kể được thực hiện trong phạm vi hai hành lang dọc biên |
Không thể triển khai theo chiều dọc sân như mong muốn, Anh thường xuyên phải đẩy bóng ra biên, nơi mà cái bẫy pressing Mỹ đã chờ sẵn, với Christian Pulisic lẫn Weston McKennie đều sẵn sàng gây áp lực mạnh. Thống kê hết trận cho thấy, so với trận đấu gặp Iran, số lần chạm bóng của 5 cầu thủ tấn công phía Anh trong phạm vi 1/3 cuối sân suy giảm đáng kể, bất chấp thời gian thi đấu lớn hơn.
| Sự bị động trong điều chỉnh chiến thuật của Gareth Southgate |
Gặp vấn đề khi không thể triển khai lối chơi như mong muốn, thậm chí thường xuyên bị phản công khi thiếu đi những pha bóng triển khai chất lượng, Southgate lại tỏ ra khá bị động trong công tác điều chỉnh nhân sự và chiến thuật. Phải tới phút 70 của trận đấu, hai sự thay đổi đầu tiên mới được đưa ra, nhưng lại đều là những nhân tố mang tính chất 1-đổi-1 về vị trí thi đấu, khi Jordan Henderson thay Jude Bellingham và Jack Grealish thay Raheem Sterling.
Dù vậy, chất lượng cá nhân của những cầu thủ vào thay là không hề tương đương, Anh lại càng gặp thêm khó khăn trong việc khoan phá hệ thống kín kẽ của phía đội tuyển Mỹ. Trong khi đó, với bản thân tuyển Mỹ, họ lại càng dễ thở khi đối phương vẫn tiếp tục đi theo con đường được định sẵn phương án phong toả.
Hai tiền đạo Mỹ duy trì cự li gần nhau, chắn hướng triển khai theo trục dọc giữa sân của hai trung vệ Anh, buộc bóng phải đưa ra biên, nơi bẫy pressing giăng sẵn
Trên thực tế, đã có một ví dụ tiêu biểu về điều chỉnh chiến thuật tại FIFA World Cup 2022 giúp đội nhà lật ngược tình thế, đó chính là chiến thắng của Nhật Bản trước đội tuyển Đức. Đối diện với thế gọng kìm gần tương tự mà Đức giăng ra, Hajime Moriyasu đã thực hiện sự điều chỉnh đầy khôn ngoan khi chuyển Nhật Bản sang thi đấu với hệ thống 3 trung vệ, hợp thành với 2 tiền vệ trụ phía trên tao thành cấu trúc 3-2, qua đó đánh bại lớp pressing đầu tiên của Đức cũng hoạt động với sơ đồ 4-2-4 gần tương tự Mỹ.
Moriyasu làm được, nhưng Southgate lại không, bất chấp sơ đồ 3 trung vệ là điều không hề lạ lẫm với tuyển Anh như người Nhật. Trong bối cảnh người được chọn thi đấu ở vai trò thấp nhất hàng tiền vệ là Declan Rice không phải cầu thủ có sở trường chọn vị trí nhận bóng và xoay xở với bóng trong không gian hẹp tốt, Anh 4-3-3 đã rất may mắn khi thoát cảnh nhận bàn thua.
Kết luận
Sau một trận đấu thăng hoa, tuyển Anh lập tức cho người hâm mộ chứng kiến bộ mặt hoàn toàn khác biệt ở trận đấu thứ hai, theo chiều hướng xấu đi. Lợi thế đi tiếp vẫn đang nằm trong tầm chủ động của Tam Sư, nhưng thêm một lần nữa, yếu điểm về sự linh hoạt trong đọc trận đấu và điều chỉnh thời gian thực của Gareth Southgate lại một lần nữa bị bộc lộ.