Người làm bóng đá sẽ xem bóng đá như thế nào?

Làm công việc chuyên nghiệp liên quan đến bóng đá thường đi kèm với việc phải xem quá nhiều trận đấu trong suốt một tuần. Thỉnh thoảng, việc ngừng lại và xem bóng đá để giải trí cũng là điều cần thiết để thư giãn đầu óc.

Nhưng việc nói tới kể trên không phải lúc nào cũng đúng với Hesham Abozekry - giám đốc điều hành dữ liệu tại Hudl và đồng sáng lập StatsBomb.

Cách đây vài năm, một đội bóng từng vô địch Champions League đã gửi tới công ty dữ liệu đơn khiếu nại vì một trong những bàn thắng của họ ghi được lại được tính là phản lưới nhà thay vì được ghi nhận cho cầu thủ ghi bàn.

Nhưng cuối cùng công ty dữ liệu đã đúng. Ở một góc quay khác cho thấy cú sút mà cầu thủ đã thực hiện đang đi chệch khung thành và chỉ cần có một cú chạm thôi đã đủ để làm thay đổi hướng bóng. Chính vì những tình huống như vậy khiến một người như Hashem Abozekry phải tập trung rất cao độ khi xem bóng đá.

"Tôi cố gắng không nghĩ về công việc của mình khi xem bóng đá với mục đích giải trí," Abozekry chia sẻ với The Athletic. "Tuy nhiên, khi có tình huống gây tranh cãi xảy ra trong một trận đấu lớn, tôi sẽ lo lắng vì nó có thể mở ra nhiều cách diễn giải khác nhau trong cuộc việc thu thập dữ liệu. Liệu đó là một cú sút hay là một quả tạt bóng? Nó sẽ được tính là một pha kiến tạo hay chỉ đơn thuần là bóng vô tình chạm vào cầu thủ? Điều này ảnh hưởng thế nào đến dữ liệu trực tiếp?"

Trên thực tế làm việc với bóng đá thường rất mệt mỏi, mặc dù đây là một công việc mơ ước với nhiều người. "Khối lượng công việc cần để có một cái nhìn toàn diện về những gì đang diễn ra trong một trận đấu khiến người làm bóng đá khá mệt mỏi," Carlon Carpenter - trưởng ban phân tích video tại Houston Dynamo chia sẻ. Khi xem bóng đá để giải trí, Carpenter cảm thấy bản thân thoải mái hơn và cố gắng tận hưởng sự hấp dẫn của một trận đấu nhiều nhất có thể.

Và dưới đây là một chia sẻ về công việc liên quan đến bóng đá của Jamie Carragher - cựu hậu vệ của Liverpool và hiện đang là bình luận viên hàng đầu trên Sky Sports (Anh) và CBS Sports/Paramount+ tại Mỹ.

"Trong một trận đấu, tôi sẽ sử dụng 80% thời gian để phân tích mọi thứ. Nhưng đôi khi tôi cũng chỉ muốn xem bóng đá mà không phải suy nghĩ quá nhiều về những thứ liên quan." Carragher chia sẻ với The Athletic. "Tôi dành phần lớn thời gian để phân tích, đặc biệt là để phục vụ cho chương trình 'Monday Night Football'. Sau khi chương trình kết thúc cũng là lúc tôi thấy rất đau đầu."

Ngược lại, Aurel Nazmiu - kỹ sư khoa học dữ liệu cấp cao tại Twenty First Group - một công ty cung cấp dịch vụ về giải pháp chiến lược và công nghệ để giúp các CLB trên thế giới đạt được lợi thế cạnh tranh so với đối thủ của mình. Anh cho biết bản thân theo dõi các trận đấu trực tiếp với ít áp lực hơn do tính chất công việc.

"Nói chung, tôi chỉ cố gắng tận hưởng việc xem các trận đấu vì những giá trị chúng mang lại, bao gồm cả việc được bày tỏ cảm xúc và đưa ra những đánh giá ít khách quan hơn so với công việc hàng ngày mà tôi phải làm. Điều này đôi khi là một sự thay đổi thú vị giữa tận hưởng bóng đá và làm việc với bóng đá."

Vào mỗi dịp cuối tuần, những nhân vật kể trên đều cần phải xem một số trận đấu nhất định để đảm bảo chất lượng và tính cam kết với công việc: Carpenter sẽ xem các trận đấu tại MLS để nghiên cứu các đối thủ trong tương lai, Carragher sẽ theo dõi nguyên một tuần thi đấu tại Premier League để phục vụ cho vai trò co-host của mình tại chương trình Monday Night Football.

Nhưng để xem bóng đá một cách thoải mái, Aurel Nazmiu đã phát triển một mô hình gợi ý trận đấu - mô hình này xem xét chất lượng của các đội bóng thi đấu vào cuối tuần để đưa ra đề xuất về trận đấu nào nên xem. Nó sẽ bao gồm việc tính toán đến chất lượng của các đội thi đấu với nhau vào cuối tuần, mức độ ảnh hưởng của kết quả trận đấu đối với những dự tính vào cuối mùa, khoảng cách địa lý giữa hai đội và lịch sử đối đầu giữa đôi bên để tính điểm số khả thi cho hai đội trong một trận đấu.

"Tại Twenty First Group, chúng tôi có một cấu trúc hệ thống mọi thứ bao gồm: 'Chất lượng', 'Nguy cơ' và 'Liên kết' - cho phép chúng tôi tính toán xem lượng trận đấu tốt nhất để theo dõi vào cuối tuần sẽ là như thế nào để phù hợp với người hâm mộ," Nazmiu chia sẻ với The Athletic. "Thách thức lớn nhất của tôi với tư cách là một người hâm mộ bóng đá chính là việc hiểu được trận đấu nào là nên xem vào mỗi dịp cuối tuần - và cấu trúc kể trên đã giúp tôi quyết định được trận đấu mà tôi nên dành thời gian để xem."

Số lượng trận đấu mà mỗi người phải xem trong một tuần sẽ khác nhau tuỳ theo vai trò của họ trong công việc liên quan đến bóng đá. Một nhà phân tích hiệu suất của một đội bóng không nhất thiết phải xem số lượng trận đấu bằng với một chuyên viên cao cấp tại một công ty phân tích dữ liệu.

Ali Elfakharany - người đồng sáng lập ra Statsbomb và là đồng nghiệp của Abozekry trung bình sẽ xem khoảng 5 trận đấu/tuần. "Tôi sẽ xem bất kỳ trận đấu nào mà tôi nghĩ nó sẽ thú vị. Giải nào cũng được, miễn là nó thú vị." - Elfakharany chia sẻ.

Nhưng đối với Abozekry thì khác, những công việc thu thập dữ liệu ở những giải đấu có trình độ thấp hơn khiến bản thân anh bị thay đổi sở thích cá nhân trong việc xem bóng đá. 

"Khi bạn tiếp xúc với một giải đấu và chất lượng bóng đá thấp hơn trên toàn thế giới vì tính chất công việc, bạn sẽ trân trọng khoảng thời gian được làm phân tích ở những giải hàng đầu." - Abozekry chia sẻ. "Đó là lý do tại sao tôi tập trung nhiều hơn vào việc xem các trận đấu tại Premier League."

Các vai trò phân tích tại những đội bóng chuyên nghiệp sẽ yêu cầu bạn phải xem nhiều trận đấu hơn bởi họ phải có sự chuẩn bị cho đối thủ sắp tới. "Tôi xem trung bình từ 10-15 trận đấu. Và thường một nửa số trận liên quan trực tiếp đến công việc của tôi." - Jimmy Enani - thực tập sinh phân tích dữ liệu cho đội 1 của AFC Wimbledon.

"Khi thực hiện việc phân tích đối thủ cùng với trưởng bộ phận phân tích của CLB - Tom Daws, chúng tôi sẽ thực hiện phân tích trong 3-4 trận đấu của mỗi đối thủ. Đôi khi chúng tôi có 3 trận đấu trong vòng 7 ngày. Do đó, chúng tôi có thể phải xem 5, 6, 7 trận hoặc thậm chí là nhiều hơn con số đó chỉ để phục vụ công việc phân tích."

Trong khi đó, Jamie Carragher tại Anh sẽ xem 7-8 trận đấu một tuần ngoài việc xem lại các điểm nhấn nổi bật tại Premier League trên Match of the Day. Đó chỉ là số lượng trận đấu mà Jamie Carragher sẽ xem trong một tuần và nó chưa bao hàm cả thời gian anh phải ngồi lại để kiểm tra một số tình huống hoặc xem lại toàn bộ trận đấu để thực hiện phân tích. "Nếu tôi có lịch lên sóng trên Monday Night Football, tôi sẽ xem lại thêm 1-2 trận đấu vào tối Chủ nhật," - Carragher chia sẻ.

Là trưởng ban phân tích video của Houston Dynamo, Carpenter cho biết anh luôn xem lại trận đấu của Houston Dynamo (trung bình xem lại 2 lần/trận). "Tôi sẽ cắt các đoạn video trong khi xem trực tiếp và sau đó tôi sẽ thực hiện một bài thuyết trình cũng như đánh giá về các tình huống tôi đã cắt ra cho ban huấn luyện của đội vào ngày hôm sau." Carpenter chia sẻ. "Điều này sẽ bao gồm cả việc thêm những pha bóng quan trọng của đội và phát triển từng cá nhân bằng cách tạo ra các tệp video cho từng cầu thủ."

Mặc dù mỗi người một loại hình công việc riêng nhưng có một điểm chung giữa những người được The Athletic thực hiện phỏng vấn. Nếu họ xem vì mục đích phân tích trận đấu, họ sẽ không theo dõi đồng thời 2 màn hình của 2 trận đấu diễn ra cùng giờ. Họ sẽ thích xem trận đấu một mình và trong không gian không có tiếng ồn.

Nhưng đối với những phân tích viên làm việc trực tiếp tại sân thì có vẻ lựa chọn làm việc tại không gian không có tiếng ồn là điều không thể xảy ra. "Khi tôi ngồi tại sân để thực hiện phân tích trực tiếp trận đấu của Houston Dynamo, tôi luôn đeo tai nghe chống ồn để có thể nói chuyện với ban huấn luyện ở trên băng ghế dự bị. Hiệu ứng cách âm của những chiếc tai nghe chống ồn thực sự rất hữu ích với những phân tích viên làm việc trực tiếp tại sân như tôi" - Carpenter chia sẻ.

Trước khi ngồi lại và xem bất kỳ trận đấu nào, các phân tích viên sẽ cần làm một số công tác chuẩn bị để giúp bản thân có cái nhìn sâu sắc và chính xác hơn về những thứ mình quan tâm. Một phân tích viên tại sân vận động sẽ cần chuẩn bị laptop cá nhân để có thể đồng bộ hoá dữ liệu phân tích ngay với những diễn biến tại sân khi trận đấu bắt đầu. Nhưng nếu không phải một ngày mà đội của họ thi đấu, các phân tích viên có thể ở nhà và sử dụng bảng chiến thuật để tự đưa ra phân tích. Còn đối với một người phân tích thiên về dữ liệu nhiều hơn, họ có thể sử dụng nền tảng phân tích dữ liệu của công ty mình để thực hiện việc kiểm tra xu hướng chơi bóng, các khu vực mà đội thể hiện tốt khi có bóng và không có bóng.

Điều thú vị nhất về cách những người làm việc với bóng đã khi theo dõi các trận đấu chính là họ sẽ thực hiện tìm kiếm những yếu tố khác nhau trong trận tuỳ thuộc vào vai trò họ làm công việc gì.

"Tôi sẽ tập trung vào những gì đội bóng của chúng tôi có thể cải thiện và tiếp tục duy trì những thứ mà đội đang làm tốt. Chúng tôi có thể nhấn mạnh tới tầm quan trọng của việc thực hiện những điều đang mang lại giá trí cho toàn đội. Vào giờ nghỉ giữa hiệp, tôi sẽ cố gắng cung cấp một số đoạn video quan trọng cho ban huấn luyện trước khi HLV trưởng nói chuyện với các cầu thủ." - Carpenter nói.

Ngoài việc thực hiện phân tích trong ngày các trận đấu diễn ra, Jimmy Enani - thực tập sinh phân tích dữ liệu cho đội 1 của AFC Wimbledon sẽ mở rộng kho dữ liệu ý tưởng cho đội bằng cách theo dõi nhiều lối đá của nhiều HLV khác nhau. "Nếu tôi đang xem một trận đấu có sự dẫn dắt của Roberto De Zerbi chẳng hạn, tôi sẽ tập trung nhiều hơn vào các tình huống bóng ngắn, khả năng build-up nói chung và cách đối thủ ứng phó với lối chơi đó. Nhưng nếu tôi xem trận đấu của Brentford được dẫn dắt bởi HLV Thomas Frank, tôi sẽ tập trung hơn vào giai đoạn khi đội này không có bóng và các tình huống cố định."

Đối với Jamie Carragher, việc phân tích sẽ bắt đầu từ hệ thống của hai đội thi đấu, sau đó sẽ tới ý đồ của đôi bên khi có bóng và không có bóng. "Nếu có bất kỳ cầu thủ nào đang chiếm những vị trí lạ mà bạn không thường thấy - điều đó rõ ràng là xuất phát từ chỉ đạo của huấn luyện viên. Và đó là lúc tôi sẽ tìm hiểu tại sao các huấn luyện viên lại bố trí như vậy"." - Jamie Carragher chia sẻ về cách thức phân tích của bản thân.

Rupesh Popat - một người từng có thời gian huấn luyện ở cả Anh và Đức kèm theo thời gian gần đây có tham gia vào công tác tuyển trạch viên tại Championship giải thích rằng: ngoài việc tìm hiểu xem đội bóng đang gặp khó khăn ở giai đoạn nào và suy nghĩ về cách đội bóng có thể giải quyết các vấn đề ra sao, ông cũng hiểu rất rõ vai trò và trách nhiệm của từng cầu thủ trong một hệ thống.

"Điều quan trọng là đánh giá được màn trình diễn của một cầu thủ trong khi xem xét đến khả năng họ đáp ứng ra sao với yêu cầu từ huấn luyện viên," Popat chia sẻ với The Athletic. "Sau đó mới đến việc đánh giá mức độ phù hợp của cầu thủ với những tiêu chí mà đội bóng đang tìm kiếm. Từ đây sẽ cho ra được những cái nhìn cụ thể về một cầu thủ dựa trên tiêu chí mà đội đang xem xét."

Việc ghi chú lại những gì cần thiết và đánh dấu cột mốc thời gian xảy ra tình huống muốn xem lại đã điều khá phổ biến trong việc phân tích bóng đá. Ghi chú thường sẽ được viết một cách ngắn gọn trong khi bóng đi ra ngoài sân hoặc lúc nhà đài đang chiếu những tình huống phát lại. Tuy nhiên, việc phân tích trực tiếp tại sân lại có phần hơi khác.

"Khi tôi thực hiện phân tích trực tiếp tại sân, cách ghi chú của tôi thường sẽ là cắt video và gửi cho các huấn luyện viên," - Carpenter nói. "Tôi có thể thêm 1-2 chú thích để có thể tham khảo về sau này nhưng thường mọi thứ sẽ được thảo luận khi tôi và ban huấn luyện cùng xem lại đoạn băng tôi cắt ra."

Nhưng với một đơn vị như Statsbomb, Abozekry lại quan tâm nhiều hơn về chất lượng dữ liệu sẽ được thu thập về hệ thống của họ. "Tôi sẽ ghi chú về những tình huống không hoàn toàn rõ ràng để thu thập dữ liệu một cách chính xác - đây là những tình huống có thể ảnh hưởng đến quá trình chúng tôi thu thập dữ liệu trong một trận đấu. Tuy nhiên, những tình huống khó xác định như vậy cũng là một thứ rất hữu ích để bổ trợ cho việc đào tạo những chuyên viên thu thập dữ liệu sau này."

Tuy nhiên, không phải tất cả những người xem đá bóng chỉ bởi mục đích phục vụ cho công việc. Nazmiu là người xem bóng đá là vì anh muốn cải thiện kỹ năng chơi bóng của mình trong các trận đấu bóng đá 7 người mà anh thường xuyên tham gia.

"Tôi đá bóng 2 lần/tuần và thường thi đấu ở vị trí số 6 trong đội. Sergio Busquets là một cầu thủ mà tôi thích xem một cách kỹ lưỡng. Trước đây thì là xem cậu ấy, nhưng giờ tôi chuyển sang xem Rodri rồi." - kỹ sư khoa học chia sẻ. "Chính vì thi đấu ở vị trí số 6 khi đá bóng mỗi tuần mà tôi rất thích xem cách mà một cầu thủ sẽ quét khối và đưa ra quyết định như thế nào."

Tập trung vào các hành động của các cầu thủ trong một trận đấu cũng chính là một cách học hỏi. Người hâm mộ bóng đá có thể tận hưởng việc xem một trận đấu theo những cách khác nhau và phục vụ cho mục đích cũng không giống nhau. Người thì sẽ dùng nó để giúp bản thân thăng tiến hơn trong sự nghiệp hoặc đôi khi chỉ là làm giàu thêm kho tàng kiến thức của bản thân.

"Một điều thú vị để thử khi xem bóng đá chính là bạn hãy thử tập trung thật kỹ vào một điều cụ thể nào đó trong trận đấu. Đó có thể là một cá nhân hoặc một khía cạnh cụ thể nào đó mà đội bóng đang thi triển: Khi nào họ sẽ bắt đầu pressing? Họ sử dụng những dấu hiệu nào để bắt đầu hành động pressing? Các mà các cầu thủ chạy cánh và hậu vệ biên phối hợp với nhau thế nào khi có bóng?" - Carpenter chia sẻ.

"Nếu bạn thử tập trung vào một khía cạnh mới của trận đấu vào mỗi tuần, bạn sẽ hiểu và có đánh giá tốt hơn về những yếu tố đa dạng tạo nên một trận đấu bóng đá. Điều này về lâu về dài cũng giúp bạn trở thành một người xem có kiến thức sâu và rộng hơn."

Ali Elfakharany - người đồng sáng lập Statsbomb gợi ý cho người hâm mộ khi xem trận đấu là nên giảm bớt những phán đoán quá hấp tấp về trận đấu và đặt ra nhiều câu hỏi hơn về các quyết định của cầu thủ và huấn luyện viên trên sân.

"Tôi nghĩ rằng nếu người hâm mộ thực sự suy nghĩ kỹ hơn về sự mệt mỏi và vấn đề thể lực như là một yếu tố cốt lõi để ảnh hưởng đến hiệu suất thi đấu, cách các cầu thủ đưa ra quyết định khi rơi vào trạng thái mệt mỏi sẽ thay đổi ra sao thì họ sẽ đánh giá cao hơn khả năng chơi bóng xuất sắc cầu thủ thi đấu bóng đá ở thời nay."

Chẳng có một ai yêu thích bóng đá ngay từ ban đầu bởi những thông số như bàn thắng kỳ vọng (xG) hay phân tích các tình huống đá phạt góc. Tuy nhiên, khi bạn học được và tìm hiểu thêm được những khía cánh mới và phức tạp hơn trong bóng đá, nó sẽ giúp bạn xem bóng đá với nhiều góc nhìn đa chiều và thú vị hơn rất nhiều. 

Vậy câu hỏi đặt ra là: Có bao nhiêu cách để xem một trận bóng đá? Câu trả lời chắc chắn sẽ nhiều hơn 1 bởi nó còn tuỳ vào mục đích và sở thích của mỗi người. Có người xem để giải trí đơn thuần, có người xem để phục vụ công việc phân tích kỹ lưỡng hơn, có người lại xem chỉ để học hỏi kinh nghiệm từ cầu thủ. Không có cách nào là đúng và là duy nhất cả, mỗi người đều có thể tìm thấy niềm vui riêng khi ngồi xuống trước tivi hoặc sân vận động để tận hưởng một trận cầu bóng đá. 

Theo Ahmed Walid (NY Times)