Trên đường Pitch
Đối với một số người, Louis van Gaal, người từng dẫn dắt Ajax Amsterdam vô địch cúp C1 năm 1995, vẫn là một HLV tài giỏi, người đã tạo nên một Ajax hùng mạnh với sơ đồ kim cương 4-1-2-1-2 bằng cách kết hợp giữa những cầu thủ tuổi teen với 2 chiến binh lão luyện, chấm dứt kỷ nguyên Milan thống trị Châu Âu (ít nhất là trong vài năm).
Đối với những người khác, người đàn ông với gương mặt đỏ gay này là một HLV đầy cá tính, không thể kiểm soát được cảm xúc của mình. Nếu Van Gaal trông buồn cười và nhảy lên như khi ông làm lại động tác cao chân của Marcel Desailly đối với Litmanen trong trận chung kết cúp C1 năm 1995 thì bạn đừng tưởng là ông có vấn đề. Đó là một Van Gaal rất độc đáo, giống như mái tóc của Albert Einstein.
Điều mà người ta muốn tin: Van Gaal trong quá khứ là như thế và Van Gaal vừa chính thức trở thành HLV Man United vẫn thế. Rằng ông hoàn toàn phù hợp với Old Trafford. Cơ sở cho niềm tin ấy có thể vì chúng ta chỉ nhìn thấy những điều tốt đẹp ở ông. Những thành công. Người đàn ông mặt đỏ ấy gợi cho bạn nhớ tới ông là ai. Đó là tất cả những gì người ta biết về ông năm 1996. Nhưng thời gian khiến con người ta thay đổi. Theo chiều hướng tốt hơn và đôi khi, theo chiều hướng xấu đi. Bạn càng biết nhiều hơn về một người thì có nghĩa họ càng trở thành trung tâm của sự chú ý. Và bạn càng nhìn thấy nhiều hơn cả những điểm tốt và xấu của họ.
Đối với Van Gaal, bạn có thể đánh giá sự nghiệp của ông theo cách này hay cách khác. Từ đó, có thể coi quyết định chọn ông làm HLV của Man United là một lựa chọn không thể sáng suốt hơn hoặc là một lựa chọn sai lầm có thể khiến đội bóng này sụp đổ. Chúng ta sẽ làm gì trước tiên? Nhìn lại những thành công hay thất bại của Van Gaal? Van Gaal phụ tá cho Leo Beenhakker trong 3 mùa giải ở Ajax Amsterdam trước khi thay thế ông dẫn dắt đội bóng số 1 Hà Lan trong 6 năm. Điều đó rất tốt cho ông. Ông học việc từ một bậc thầy. Hy vọng rằng một ngày nào đó ông có thể trở thành HLV chiến thắng tại Old Trafford.
Louis van Gaal là HLV giàu cá tính
Một van Gaal thành công
Nhưng điều đáng tin cậy hơn là những thành tựu ông đã đạt được ở Ajax. 6 mùa bóng cầm quân ở đây ông giúp đội bóng này giành 3 danh hiệu VĐQG, 2 lần là á quân, một mùa xếp thứ 3, cộng với một chức vô địch cúp UEFA và hai lần vào chung kết Champions League. Một lần chiến thắng AC Milan và lần còn lại thua Juventus sau loạt đá penalty. Điều quan trọng không kém là Van Gaal đã cho thấy sự táo bạo và tầm nhìn xa của mình khi ông đặt niềm tin và trao cơ hội ra mắt cho những cầu thủ trẻ như Edgar Davids, Clarence Seedorf và Patrick Kluivert.
Trong nhiệm kỳ đầu ở Barca, Van Gaal giành 2 chức vô địch Liga và giành vị trí á quân trong mùa giải thứ 3. Ngoài ra, ông cũng vô địch cúp Nhà Vua và đưa Barca vào bán kết Champions League. Đó là hành trình đầy gian nan. Thậm chí giai đoạn sau này còn khó khăn hơn. Nhưng Barca đã chơi thứ bóng đá hấp dẫn và nếu đặt trong bối cảnh 3 mùa giải Van Gaal cầm quân ở Camp Nou thì Real đã vô địch Champions League 2 lần còn Mallorca và Valencia đã vào chung kết cúp Châu Âu, chúng ta có thể thấy ông đã phải đối mặt với cuộc cạnh tranh khốc liệt thế nào.
Sau cuộc phiêu lưu với Barca, Van Gaal cũng đã làm điều mà những HLV đang trong thời kỳ đỉnh cao sự nghiệp hiếm khi làm. Đó là ông tới một đội bóng nhỏ hơn: AZ Alkmaar, nơi ông kết thúc sự nghiệp cầu thủ và khởi nghiệp huấn luyện của mình trong vai trò trợ lý, để thử thách chính mình. Trước khi ông đến, AZ không giành được danh hiệu gì từ năm 1982 và chơi trên một SVĐ có 8.390 chỗ ngồi. Trong hai mùa đầu tiên cầm quân ở đây, ông giúp AZ kết thúc mùa giải ở vị trí thứ 2 và thứ 3 tại Hà Lan. Đến mùa thứ tư, ông giúp đội bóng này VĐQG với chuỗi 28 trận bất bại trong đó có 24 trận thắng.
Bayern Munich bổ nhiệm ông làm HLV để tái thiết đội bóng sau cuộc phiêu lưu ác mộng với Klinsmann. Ông giúp họ tiến sát tới cú ăn ba lịch sử. Vô địch Bundesliga, giành cúp QG Đức và chỉ thất bại trước Inter Milan của Jose Mourinho ở chung kết Champions League 2010. Van Gaal cũng đặt niềm tin vào hai tài năng trẻ bản địa tuổi 20 của Bayern Munich là Thomas Mueller và Holger Badstuber. Ông cho họ đá chính và giúp họ trở thành các tuyển thủ QG của Đức. Ông cũng thể hiện tầm nhìn xa khi đưa Bastian Schweinsteiger vào đá tiền vệ trung tâm.
Trong cuộc phiêu lưu mới nhất với tư cách HLV tuyển Hà Lan, ông đưa đội bóng áo da cam vượt qua vòng loại World Cup với thành tích thắng 9 và hòa 1 trận, đạt hiệu suất ghi bàn bình quân gần 3,5 bàn/trận ở vòng loại. Đấy vẫn chưa phải là tất cả những ấn tượng mà Hà Lan của Van Gaal để lại. Đội bóng đã đánh bại những đội thủ mạnh như Thổ Nhĩ Kỳ và Romania trên cả sân nhà lẫn sân khách với tỷ số chung cuộc lên tới 12-1.
Một van Gaal thất bại
Đó là những thành công của Louis van Gaal. Còn những thất bại? Ông khởi đầu sự nghiệp HLV của mình không suôn sẻ. Van Gaal khởi nghiệp trong vai trò trợ lý HLV ở AZ Alkmaar nhưng ông bị sa thải sau chỉ một mùa giải do cầu thủ nổi loạn. Sau nhiệm kỳ đầu tiên làm HLV Barca, ông dẫn dắt tuyển Hà Lan. Đó là đội bóng từng vào bán kết và chị bị đánh bại sau những loạt penalty ở World Cup 1998 và EURO 2000. Tuy nhiên, họ chỉ xếp thứ 3 trong bảng đấu của mình ở vòng loại World Cup 2002 sau Bồ Đào Nha và Cộng hòa Ireland.
Van Gaal trở lại Camp Nou mùa Hè 2002 để tiếp quản một Barca chỉ xếp thứ 4 đầy thất vọng ở Liga mùa bóng trước đó nhưng đã vào đến bán kết Champions League. Đấy là một Barca vẫn có những ngôi sao như Kluivert, Frank de Boer, Phillip Cocu, Carles Puyol, Xavi, Thiago Motta, Javier Saviola và Marc Overmars cộng với tân binh ngôi sao được đặt nhiều kỳ vọng Juan Riquelme. Nhưng mùa giải của Barca với Van Gaal trở lại ghế HLV đã biến thành thảm họa. Ông bị sa thải vào cuối tháng 1/2003 sau khi Barca chỉ thắng được 6/19 trận ở Liga, xếp thứ 12 trên BXH, chỉ hơn vị trí xuống hạng 3 điểm.
Sau một giai đoạn nghỉ ngơi, Van Gaal trở lại Ajax Amsterdam trong vai trò GĐKT nhưng ông có mâu thuẫn với Ronald Koeman và lại ra đi. Trong 4 mùa giải dẫn dắt AZ Alkmaar thì có 3 mùa ông thành công. Nhưng mùa còn lại, 2007-2008, lại là thảm bại. Van Gaal tiêu 20 triệu USD để mua sắm cầu thủ, số tiền không nhỏ với một đội bóng Hà Lan. Nhưng AZ kết thúc mùa bóng ở vị trí thứ 11.
Tương tự như vậy là cuộc phiêu lưu với Bayern Munich. Khởi đầu của ông ở Bayern rất thành công nhưng lại kết thúc trong thất vọng. Ngày 7/3/2011, Munich để thua Hannover 1-3 và tụt xuống thứ 5 Bundesliga. Đội bóng Đức thông báo Van Gaal sẽ không tiếp tục làm việc với họ mùa sau đó. Một tháng sau ông bị sa thải. Mọi chuyện đã trở nên tồi tệ với Van Gaal khi Munich lại đá hay hơn khi không có ông. Ông cũng đánh mất lợi thế dẫn trước 3-1 chung cuộc của Bayern Munich trước Inter Milan trong chỉ 30 phút cuối cùng của trận đấu ở vòng 1/8 Champions League và Bayern bị loại.
Nếu muốn đánh giá một cách khắt khe hơn thì ngay cả trong giai đoạn thành công, Van Gaal cũng vẫn nếm trải thất bại, đặc biệt là ở Châu Âu. Đúng là ông đã giúp Barca hai lần vô địch Liga nhưng đội Barca này cũng bị loại từ vòng bảng Champions League trong cả hai mùa giải ông ở đây. Mùa giải ông đưa Bayern vào chung kết Champions League, đội Bayern của ông để thua Bordeaux cả hai trận sân nhà lẫn sân khách và chỉ giành quyền đi tiếp nhờ đánh bại Juventus ngay tại Turin trong trận vòng bảng cuối cùng. ở Camp Nou, ngay cả khi mọi chuyện trở nên tốt đẹp với Barca trong nhiệm kỳ đầu ông cầm quân, Van Gaal vẫn có xung đột với truyền thông Catalunya trong các cuộc họp báo hàng ngày. Ông liên tục có mâu thuẫn với Rivaldo, người là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới thời điểm đó (1999).
Canh bạc đáng để thử
Khi trở lại Barca trong nhiệm kỳ 2, Van Gaal lại làm các ông chủ đội bóng này tức giận khi ông tuyên bố không ưa tân binh ngôi sao vừa được chiêu mộ là Riquelme. Ông đày ải Riquelme trên ghế dự bị. Ông đổ lỗi cho các cầu thủ đồng hương Hà Lan là đã không nỗ lực thi đấu và để tất cả các cầu thủ biết điều đó trong tuyên bố từ chức dài 45 phút của ông được truyền hình trực tiếp. Sau đó, mối quan hệ giữa ông và Ronaldo Koeman ở Ajax Amsterdam cũng không thể duy trì.
Tại AZ, ông nói với cây làm bàn hàng đầu của đội bóng này, Danny Koevermans, là ông không cần anh ta nữa và bán anh sang PSV Eindhoven, nơi anh giúp đội bóng này giành chức VĐQG. Tại Bayern Munich, danh sách những cầu thủ mâu thuẫn với ông dài không kể hết nhưng trong đó có Luca Toni, người đã ghi tới 56 bàn thắng trong 2 mùa giải trước đó. Ngoài ra còn có Lucio, người đã thốt lên rằng “không có ai đối xử với tôi tệ như Van Gaal”. Thế rồi sau đó Lucio rời san Inter Milan và tỏa sáng trong mùa bóng đội này giành cú ăn ba lịch sử.
Một cách giải thích cho những gì Van Gaal đã làm là giống như hầu hết các thiên tài vốn làm mọi thứ khác người, các kỹ năng giao tiếp của Van Gaal không giống như người bình thường. Bóng đá thế giới đã chứng kiến sự xuất hiện của nhiều thiên tài chiến thuật, những người nhìn nhận trận đấu theo cách thực sự sáng tạo và kéo theo sự sáng tạo ấy, là những cá tính dị thường. Từ Marcelo Bielsa (người ta gọi ông là “Gã điên”) cho tới Arrigo Sacchi, Zdenek Zeman, tất cả đều là những cá tính đặc biệt.
Liệu Louis van Gaal có phải là lựa chọn đúng đắn của Man United hay không? Nếu là Van Gaal phiên bản 1996? Có thể là lựa chọn chính xác. Nếu là Van Gaal phiên bản 2002, 2003, 2011? Có lẽ là United đã chọn nhầm người. Nếu là Van Gaal của những phiên bản khác nữa? Còn tùy vào hoàn cảnh. Thế Van Gaal hiện tại thì sao? Chúng ta không thể biết được và chỉ có thể chờ đợi để đánh giá. Nhưng dù van Gaal thành công hay thất bại, thì ông vẫn là một canh bạc đầy phấn khích. Một canh bạc đáng đế thử.
Theo Thể Thao Văn Hoá
Manchester United
